Những biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm loét dạ dày

Viêm loét dạ dày là một bệnh thường gặp ở khắp nơi trên thế giới, nhất là ở những nước phát triển. Đây là một sự phá hủy cục bộ niêm mạc dạ dày tá tràng do acid chlohydric và pepsin. Viêm loét dạ dày không chỉ gây đau đớn cho người bệnh mà còn để lại những biến chứng vô cùng nặng nề. Viêm loét dạ dày gây ung thư và một số biến chứng nguy hiểm khác.

1. Những biến chứng của bệnh viêm loét dạ dày

Nếu không được điều trị đúng, các biến chứng của viêm loét dạ dày có thể xảy ra là: chảy máu, thủng, hẹp môn vị, loét ung thư hóa, tuy nhiên với loét tá tràng hiếm khi gặp ung thư hóa. Trong đó, chảy máu và thủng ổ loét là hai biến chứng hay gặp nhất.

1.1. Viêm loét dạ dày gây chảy máu dạ dày

Chảy máu là biến chứng thường gặp nhất của viêm loét dạ dày nhưng khó đánh giá tần số chính xác. Khoảng 15-20% bệnh nhân loét có một hoặc nhiều lần chảy máu. Loét tá tràng thường chảy ,máu cao hơn so với loét dạ dày, người già chảy nhiều máu hơn người trẻ.

Biến chứng chảy máu thường xảy ra trong đợt loét tiến triển nhưng cũng có thể là dấu hiệu đầu tiên. Thường là chảy máu ẩn và rỉ rả làm bệnh nhân và thầy thuốc khó phát hiện, nếu tình trạng kéo dài sẽ gây thiếu máu mạn. Nếu chảy máu nặng sẽ làm bệnh nhân nôn và đại tiện ra máu.

1.2. Biến chứng viêm loét dạ dày là thủng ổ loét dạ dày tá tràng

Đây là biến chứng viêm loét dạ dày có tỉ lệ mắc thứ nhì sau chảy máu, thường nam giới nhiều hơn phụ nữ. Biểu hiện của thủng ổ loét dạ dày là cơn đau đột ngột, dữ dội vùng thượng vị như dao đâm, sau đó là dấu hiệu viêm phúc mạc và nhiễm trùng, nhiễm độc, Chụp phim bụng không chuẩn bị hoặc siêu âm có liềm hơi dưới cơ hoành. Điều trị cấp cứu không bao gồm hút dịch vị, truyền dịch, kháng sinh. Trong phần lớn trường hợp cần mổ khâu lỗ thủng.

1.3. Viêm loét dạ dày xuyên thấu dính vào cơ quan kế cận

Thường là tụy, mạc nối nhỏ, đường mật, gan, mạc nối lớn, mạc treo đại tràng, đại tràng ngang thường gặp là loét mặt sau hoặc loét bờ cong lớn. Trong viêm loét dạ dày, các loét này thường đau dữ dội, ít đáp ứng với điều trị loét, loét xuyên vào tụy thường đau ra sau lưng hoặc biểu hiện viêm tụy cấp. Loét thủng vào đường mật chụp đường mật hoặc siêu âm có hơi trong đường mật hoặc baryt đường mật. Nếu rò dạ dày đại tràng gây đi ngoài phân sống và kém hấp thu, cần điều trị phẫu thuật.

1.4. Viêm loét dạ dày gây hẹp môn vị

Hẹp môn vị thường gặp nhất khi ổ loét nằm gần môn vị, Do loét dạ dày hoặc tá tràng hoặc phản ứng co thắt môn vị trong loét dạ dày nằm gần môn vị, hẹp có thể do viêm phù nề môn vị. Biểu hiện đa dạng tùy theo từng giai đoạn, nhưng có một số triệu chứng gợi ý: cảm giác đầy, nặng bụng sau ăn, nôn ra thức ăn cũ  > 24h; có dấu hiệu óc ách lúc đói, cơ thể gầy và dấu hiệu mất nước. Chẩn đoán dựa vào nội soi. Tùy theo nguyên nhân mà có chỉ định điều trị nội khoa hoặc ngoại khoa.

1.5. Viêm loét dạ dày gây ung thư

Tỷ lệ loét ung thư hóa thấp 5 – 10% và thời gian loét kéo dài > 10 năm. Hiện nay, người ta thấy rằng viêm mạn hang vị nhất là thể teo thường đưa đến ung thư hóa nhiều hơn (30%), còn loét tá tràng rất hiếm khi bị ung thư hóa.

1.6. Những biến chứng khác của viêm loét dạ dày

Ngoài những biến chứng viêm loét dạ dày kể trên, người bệnh cũng có nguy cơ phải đối mặt với rất nhiều biến chứng khác.

– Viêm loét dạ dày gây thiếu máu. Người bệnh bị mất máu, làm ảnh hưởng đến hàng loạt chức năng của cơ quan trong cơ thể.  Nếu không kiểm soát sớm, tình trạng này có thể gây tử vong.

– Chức năng của dạ dày bị suy giảm nghiêm trọng, làm ảnh hưởng tới chức năng hệ tiêu hóa.

– Các chất dinh dưỡng không được hấp thụ vào cơ thể, dễ dẫn tới suy nhược cơ thể. Sức khỏe của người bệnh bị giảm sút nghiêm trọng.

2. Phòng bệnh viêm loét dạ dày

Đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chung cho viêm loét dạ dày, có sự đan xen của rất nhiều yếu tố nguy cơ: dinh dưỡng, tâm lý, môi trường, di truyền, nhiễm khuẩn …

Để dự phòng và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, có thể áp dụng một số biện pháp sau:

2.1. Chế độ ăn uống hợp lý

– Ăn thức ăn mềm, không quá nóng hoặc không quá lạnh.

– Hạn chế sử dụng các thực phẩm dễ gây kích ứng dạ dày gây viêm loét dạ dày như: trà, cà phê, đồ uống có gas, đồ uống có cồn, …

– Hạn chế các thực phẩm cay nóng, các thực phẩm có độ chua cao, các thực phẩm chiên nướng…

Chế độ luyện tập, sinh hoạt

– Chỉ luyện tập hoặc lao động sau khi ăn tối thiểu 30 phút.

– Tập aerobic, yoga hoặc đi bộ. Đi bộ mỗi ngày khoảng 30 phút, mỗi tuần 5 lần. Nghiên cứu cho thấy đi bộ có thể giúp tăng cường nhu động ruột, kích thích tiêu hóa. Hơn nữa, đi bộ còn làm cho cơ thể tiết ra chất dopamin và serotonin. Hai chất này có thể giúp giảm stress và dẫn đến thư giãn cơ bắp, thư giãn thần kinh.

– Tuyệt đối không tự ý sử dụng các loại thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Các thuốc chống đau non – steroid gây ảnh hưởng tới dạ dày gây viêm loét dạ dày

– Tránh các căng thẳng, stress trong công việc và cuộc sống. Cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi, thư giãn.

Để phòng tránh bệnh viêm loét dạ dày tá tràng và các biến chứng nguy hiểm của bệnh, chúng ta cần phải hết sức chú ý tới chế độ ăn uống, nghỉ ngơi và làm việc. Khi có bất cứ biểu hiện nghi ngờ nào, cần tới ngay các cơ sở y tế để được điều trị kịp thời, tránh để lâu sẽ gây khó khăn trong việc điều trị.

TS Viên Văn Đoan

Trưởng khoa Khám chữa bệnh – Bệnh viện Bạch Mai