U xơ tử cung – những điều cần biết

U xơ tử cung là một bệnh phụ khoa thường gặp ở nữ giới trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt là phụ nữ đã mang thai và sinh con.

U xơ tử cung là gì?

Hình ảnh u xơ tử cung

U xơ tử cung còn gọi là U cơ nhẵn tử cung. Là một bệnh lành tính, thường gặp nhất trong các khối u của tử cung.U xơ là sự phát triển quá mức tế bào cơ của tử cung. Trong khối u chủ yếu là tế bào cơ, kèm với tế bào xơ vì vậy u xơ tử cung đôi khi còn gọi là u xơ cơ tử cung. Trong u xơ phía trong tử cung các tế bào cơ và xơ xếp theo hình tròn đồng tâm, không có mạch máu. Dinh dưỡng khối u được thực hiện thẩm thấu qua vỏ khối u, vì vậy khối u dễ bị hoại tử do thiếu dinh dưỡng.

Tỷ lệ phụ nữ bị u xơ tử cung khá cao, có thể gặp ở thiếu nữ sau tuổi dậy thì cho đến phụ nữ đã mãn kinh. Ở Việt Nam, tỷ lệ phụ nữ bị bệnh này chiếm 18-20% các bệnh phụ khoa. Hiện nay, số người bị bệnh u xơ tử cung đang tăng cao. Do có siêu âm nên phát hiện sớm khi khối u còn nhỏ mà không phát hiện được trên lâm sàng và bệnh cũng gặp ở người trẻ từ 18-20 tuổi. Trong u xơ tử cung, khối u phát triển chậm, âm thầm lặng lẽ, có thể có hay không có triệu chứng lâm sàng. Vì vậy, khi khối u to gây các biến chứng chèn ép hay chảy máu phải can thiệp cấp cứu. Y văn có đề cập đến tỷ lệ ung thư hóa là 0,5% nhưng thực tế rất hiếm gặp.

U xơ tử cung có thể ở những vị trí nào?

U xơ tử cung có u xơ ở thân tử cung

Dưới thanh mạc

Khối u ở mặt ngoài tử cung nằm dưới lớp thanh mạc. Loại u này có thể có cuống dài, nằm lọt giữa hai lá phúc mạc của dây chằng rộng, đôi khi gây khó khăn cho việc chẩn đoán và phẫu thuật.

Trong cơ tử cung

U trong lớp cơ tử cung là hình thái gặp nhiều nhất, khối u nằm trong thành của tử cung.

Dưới niêm mạc

Khối u nằm trong lớp cơ nhưng sát với tử cung hơn. Có trường hợp u phát triển vào buồng tử cung nên đội lồi niêm mạc buồng tử cung.

U xơ tử cung có thể ở cổ tử cung hoặc trong dây chằng rộng

Khối u phát triển vào trong ổ bụng, đội phúc mạc thành của tử cung lên. Nếu có cuống dài sẽ dễ bị xoắn. Nếu phát triển vào trong hai lá của dây chằng rộng thì gọi là u xơ trong dây chằng rộng.

Biểu hiện của u xơ tử cung trên lâm sàng như thế nào?

Có thể có hay không có dấu hiệu bệnh u xơ tử cung trên lâm sàng. Nhiều trường hợp chỉ phát hiện được khi khám phụ khoa hoặc thấy hình ảnh u xơ tử cung trên siêu âm.

– Ra nhiều khí hư, khí hư trong loãng kèm chất nhầy do niêm mạc tử cung tăng tiết.

– Ra huyết bất thường: Do khối u làm niêm mạc tử cung bong không gọn, đặc biệt là những khối u dưới niêm mạc tử cung. Kinh nguyệt kéo dài dẫn đến rong kinh, rong huyết, băng kinh, gây thiếu máu.

– Đau bụng

• Khi khối u nhỏ hoàn toàn không đau bụng.
• Khi khối u to hơn có cảm giác tức nặng hạ vị, chèn ép các tạng hoặc dây thần kinh tiểu khung gây đau.
• Chỉ đau nhiều khi nhân xơ bị thoái hóa.
• Đau bụng khi hành kinh vì tử cung co bóp mạnh hơn để thắng sức cản của khối u tống máu kinh ra ngoài.

– Chèn ép: Khối u to có thể chèn ép các tạng trong tiểu khung như trực tràng, niệu quản bàng quang, sẽ biểu hiện các triệu chứng về tiết niệu và tiêu hóa.

– Biến cố thai sản: Có thể gây vô sinh, khi khối u che lấp lỗ vòi tử cung ở buồng tử cung. Nếu u dưới niêm mạc có thể gây sảy thai, đẻ non, rối loạn cơn co khi chuyển dạ, đờ tử cung sau sinh gây băng huyết.

Các cận lâm sàng nào để chẩn đoán u xơ tử cung?

Siêu âm

Giúp xác định chẩn đoán cũng như vị trí và kích thước các khối u xơ trong bệnh lý u xơ tử cung. Các hình thức siêu âm đó là siêu âm ổ bụng hoặc qua ngả âm đạo.

Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Hiển thị chi tiết hơn kích thước và vị trí của u xơ, xác định các loại khối u khác nhau và giúp xác định các lựa chọn điều trị thích hợp trong u xơ tử cung. MRI thường được sử dụng nhất ở phụ nữ có tử cung lớn hơn hoặc ở phụ nữ sắp mãn kinh (tiền mãn kinh).

Nội soi tử cung

Bác sĩ sẽ đưa nước muối vào tử cung của bạn, mở rộng khoang tử cung và cho phép bác sĩ kiểm tra thành tử cung và lỗ mở của ống dẫn trứng.

Chụp tử cung (HSG)

Đây là phương pháp chụp X-quang chi tiết trong đó chất cản quang được tiêm trước rồi chụp X-quang tử cung, từ đó góp phần chẩn đoán u xơ tử cung.

U xơ tử cung tiến triển như thế nào?

U xơ tử cung làm thay đổi kích thước các khối u

Các khối u xơ thực sự có thể thu nhỏ hoặc phát triển theo thời gian. Điều này có thể xảy ra vì nhiều lý do, nhưng trong hầu hết các trường hợp, sự thay đổi kích thước khối u xơ này có liên quan đến lượng hormone trong cơ thể bạn. Điều này dẫn đến:

• Chèn ép vào niệu quản khi u ở trong dây chằng rộng, dẫn đến ứ đọng bể thận, chèn vào bàng quang gây đái rắt, đái khó.
• Chèn ép vào trực tràng gây táo bón.
• Chèn vào tĩnh mạch gây phù chi dưới.
• Xoắn khối u dưới phúc mạc có cuống gây đau ở hố chậu, kích thích phúc mạc: nôn, bí trung tiện, bụng chướng, mạch nhanh, choáng.
• U bị kẹt ở Douglas.

U xơ tử cung dạng thoái hóa kính

U trở nên mềm nhão thành một khối chất đồng nhất.

U xơ tử cung dạng thoái hóa nang

Khối u to, mềm nhão, trở thành nang chứa đầy nước.

U xơ tử cung dạng thoái hoá mỡ

Tổn thương thoái hóa mỡ thường nhỏ và khó phát hiện bằng mắt thường. Sự thoái hóa mỡ của u xơ tử cung tương tự như biểu hiện lâm sàng của u mỡ.

U xơ tử cung có nhiễm khuẩn, nung mủ

Khối u, niêm mạc tử cung, ống dẫn trứng đặc biệt là polyp thò ra ngoài cổ tử cung bị nhiễm khuẩn hoặc hoại tử. Bệnh nhân sẽ có các dấu hiệu như đau bụng, sốt, bạch cầu tăng, toàn thân suy nhược. Soi cổ tử cung thấy một khối nâu sẫm, mềm, hoại tử.

U xơ tử cung gây tình trạng vôi hóa

Khối u trở nên cứng như đá, thường gặp ở phụ nữ lớn tuổi.

Hoại sinh vô khuẩn ở u xở tử cung

Chèn ép mạch máu và thiếu dinh dưỡng dẫn đến u xơ bị hoại tử

Uxơ tử cung gây ung thư hoá

Tỷ lệ u xơ cổ tử cung ung thư hóa thấp, chiếm 2/1.000 trường hợp.

Có những phương pháp nào để điều trị u xơ tử cung

Mục tiêu điều trị u xơ tử cung

Giảm nhẹ các triệu chứng mà bệnh nhân có thể gặp phải như xuất huyết bất thường, đau, chèn ép các tổ chức lân cận…

Điều trị nội khoa u xơ tử cung như thế nào

Khi nào thì điều trị nội khoa

Những u nhỏ, không gây biến chứng thì người bệnh chỉ cần đi khám định kỳ 3 tháng một lần. Hoặc có thể điều trị nội khoa. Mục tiêu của việc sử dụng thuốc không phải là để loại bỏ hoàn toàn u xơ mà là thu nhỏ u xơ lại.

Những nhóm thuốc nào được sử dụng khi điều trị u xơ tử cung

Những nhóm thuốc điều trị u xơ tử cung

• Có thể sử dụng nội tiết kháng lại estrogen có tác dụng đối kháng estrogen (Progestatif hoặc testosterone cũng ức chế estrogen, thuốc tương tự LH- RH: Decapeptyl, Zoladex…).
• Tuy nhiên sau khi ngừng điều trị 6 tháng u xơ tử cung, các u cơ to trở lại như ban đầu, giá thành điều trị cao và cũng có nhiều nhược điểm như gây cơn bốc hỏa, khô âm đạo và nguy cơ bị loãng xương tăng lên nếu dùng thuốc kéo dài.
• Bên cạnh đó điều trị u xơ bằng Đông y cũng thu được những hiệu quả nhất định với các trường hợp u xơ tử cung giai đoạn đầu, số lượng nhân xơ ít, kích thước nhỏ.

Điều trị bằng phẫu thuật u xơ tử cung như thế nào?

Khi nào bệnh nhân u xơ tử cung cần điều trị phẫu thuật?

Bệnh nhân gặp tình trạng rối loạn kinh nguyệt, rong kinh, cường kinh. Hoặc phát hiện u xơ có cuống, cuống xoắn, u xơ chèn ép các tổ chức lân cận…..

Các phương pháp điều trị bảo tổn

Trong điều trị bảo tồn có biện pháp không can thiệp là uống thuốc (nội khoa) và can thiệp bảo tồn (nút mạch, FUS – MRI).

Bảo tồn tử cung bằng can thiệp nút mạch

• Làm tắc động mạch tử cung.
• Đây là một thủ thuật can thiệp mạch với các vi hạt polyvinyl alcohol (PVA) hình cầu để làm tắc động mạch tử cung, gây thiếu máu và hoại tử u xơ.
• Do mạch máu đến cấp máu cho khối u thường lớn, các hạt nhỏ sẽ vào sâu hơn hướng về khối u và lấp các mạch nhỏ hơn bao quanh khối u. Sử dụng catheter mạch máu đặt vào từ động mạch đùi dưới hướng dẫn của màn hình để đi vào động mạch tử cung.
• Là một phương pháp hiệu quả rất tốt, không để lại sẹo, kỹ thuật không quá phức tạp, thời gian can thiệp và nằm viện ngắn.

Điều trị bảo tồn tử cung bằng thuốc (Điều trị nội khoa)

Phương pháp phẫu thuật cắt tử cung toàn phần

Mổ cắt tử cung

• Là phương pháp điều trị triệt để được chỉ định khi khối u to, đã có biến chứng hoặc không thể bảo tồn được hoặc không còn nhu cầu sinh con.
• Có thể mổ mở hoặc mổ nội soi tùy từng trường hợp. Có thể cắt tử cung không hoàn toàn hoặc hoàn toàn.

Mổ bóc nhân xơ

• Khi khối u nhỏ, còn nhu cầu sinh sản, tuổi còn trẻ.
• Chú ý khi bóc nhân xơ hạn chế làm tổn thương niêm mạc tử cung.

Có thể nội soi cắt nhân xơ hoặc polyp buồng tử cung

Phòng bệnh u xơ tử cung như thế nào?

Do chưa tìm được  nguyên nhân gây bệnh nên không có biện pháp phòng bệnh u xơ tử cung đặc hiệu. Thận trọng khi dùng estrogen kéo dài. Nên khám phụ khoa định kỳ để phát hiện sớm khi khối u còn bé nhằm theo dõi và có chỉ định điều trị kịp thời.