8 Cách trị táo bón ở trẻ sơ sinh

Táo bón là một trong những biểu hiện thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, gây nên những khó chịu cho trẻ trong việc ăn uống, ngủ nghỉ cũng như vui chơi. Táo bón kéo dài có thể khiến trẻ hấp thu chất chinh dưỡng kém dẫn đến chậm lớn, suy dinh dưỡng. Vậy trẻ sơ sinh bị táo bón do nguyên nhân gì? Cách chữa táo bón cho trẻ sơ sinh như thế nào? Cùng tìm hiểu. 

1. Tổng quan về táo bón ở trẻ sơ sinh

Táo bón ở trẻ sơ sinh là tình trạng bé chậm đi đại tiện, 3 ngày mới đi một lần đối với trẻ bú bình, và 5 ngày trở lên đối với trẻ bú mẹ hoàn toàn. Tuy nhiên, khoảng cách ngày đi đại tiện chỉ là một tiêu chí để nhận biết trẻ bị táo bón.

Nếu trẻ có tần suất đi vệ sinh ít, 3-7 ngày đi một lần nhưng phân mềm xốp, không bị keo dính hay chắc phân, trẻ đi dễ dàng không quấy khóc thì chưa gọi là táo bón mẹ nhé. Còn trẻ có tần suất đi vệ sinh nhiều hơn, 1 đến 2 ngày đi một lần nhưng phân keo dính, cứng, hoặc trẻ phải ưỡn người lên để rặn, thậm chí quấy khóc thì là trẻ sơ sinh bị táo bón.

Táo bón khiến trẻ quấy khóc

Táo bón lâu ngày khiến thức ăn sau khi tiêu hóa không được đào thải ra ngoài cơ thể, lâu dần tích tụ khiến trẻ dễ bị đau tức bụng, đầy bụng, chướng bụng, hoặc phân tích tụ sản sinh chất độc làm trẻ mệt mỏi, biếng ăn, bỏ bú. Điều này góp phần làm trẻ chậm tăng cân, thậm chí sút cân.

Hơn nữa, khi đi tiêu, trẻ sơ sinh bị táo bón phân khô cứng, có dạng viên nhỏ hoặc bết dính như đất sét, khó tống ra ngoài, trẻ sẽ phải rặn nhiều. điều này khiến hậu môn của bé đau rát thậm chí chảy máu mỗi lần đi đại tiện, khiến bé sợ đi vệ sinh. Nỗi sợ này có thể khiến bé bị táo bón mãn tính hay trẻ sơ sinh bị táo bón lâu ngày.  Đồng thời, việc trẻ không thể đẩy phân ra ngoài phải rặn nhiều có thể gây phình đại tràng, sa trực tràng, trĩ gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.

Trẻ sơ sinh chưa biết nói nên không thể thông báo với bố mẹ khi bị táo bón. Do đó, bố mẹ cần chú ý đến những dấu hiệu bất thường của trẻ để phát hiện kịp thời và có biện pháp khắc phục sớm.

2. Nguyên nhân trẻ sơ sinh bị táo bón

Có rất nhiều nguyên nhân trẻ sơ sinh bị táo bón. Một vài nguyên nhân chính khiến bé gặp phải tình trạng này như sau:

• Trẻ sử dụng loại sữa không phù hợp: Trẻ sơ sinh có hệ tiêu hóa còn non yếu và chưa hoàn thiện, thành phần các chất trong sữa công thức vượt khả năng tiêu hóa của trẻ gây nên tình trạng khó tiêu, dẫn đến táo bón. Ngoài ra, trẻ sơ sinh bị táo bón có thể do cơ địa của trẻ không phù hợp, mẹ pha sữa không đúng tỷ lệ, quá đặc hoặc quá loãng, sữa chứa ít hoặc không có chất xơ cũng là một nguyên nhân dễ dẫn tới táo bón ở trẻ.

Trẻ uống sữa công thức dễ bị táo bón hơn bú sữa mẹ

• Lượng nước cung cấp không đủ cho cơ thể trẻ: Trẻ bú không đủ khiến cơ thể trẻ bị thiếu nước , mất nước, gây táo bón.
• Chế độ ăn uống của mẹ cho con bú chưa phù hợp: Hầu hết, trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi thì sữa mẹ là nguồn thức ăn thiết yếu nhất đối với trẻ. Vì thế chế độ ăn uống của mẹ ảnh hưởng rất lớn đến việc sản xuất và chất lượng của sữa. Việc mẹ ăn nhiều đồ cay nóng, khó tiêu, ít chất xơ, thiếu dinh dưỡng, chế độ ăn ngủ không hợp lý khiến trẻ khó hấp thu các chất dinh trong sữa gây táo bón ở trẻ sơ sinh.
• Chế độ ăn của trẻ trong độ tuổi ăn dặm chưa cân bằng: Trước 6 tháng tuổi, trẻ chỉ bú sữa, dạ dày của trẻ đã làm quen với việc tiêu hóa loại thức ăn này nên khi mới tập cho trẻ ăn dặm, hệ tiêu hóa của bé chưa kịp làm quen với những loại thức ăn mới này, dẫn đến táo bón ở trẻ sơ sinh. Hơn nữa, chế độ ăn dặm chứa quá nhiều protein, canxi và tinh bột nhưng lại thiếu chất xơ và nước cũng là nguyên nhân khiến trẻ bị táo bón.
• Nguyên nhân do thuốc: một số loại thuốc do bác sĩ kê cho trẻ để điều trị một số bệnh, điển hình như thuốc kháng sinh. Khi dung nạp vào cơ thể, thuốc vô tình tiêu diệt luông các lợi khuẩn trong đường ruột của trẻ gây loạn khuẩn đường ruột dẫn đến rối loạn tiêu hóa, táo bón…
• Nguyên nhân bệnh lý: một số bệnh lý có thể gây táo bón ở trẻ như đại tràng phình to, bệnh suy giáp trạng, dị tật hậu môn trực tràng bẩm sinh,…
• Trẻ sinh non: Với những trẻ sinh non, hệ thống tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện, thường dễ gặp phải các vấn đề về hệ tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón,… hơn so với các bé sinh đủ tháng.

Trẻ sinh non dễ gặp phải vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón

• Nguyên nhân tâm lý: Tình trạng táo bón khiến trẻ thường phải rặn gây cảm giác đau đớn. Điều này vô tình tạo thành một nỗi ám ảnh khiến trẻ sợ hãi khi đi tiêu, từ đó, trẻ hình thành suy nghĩ cố gắng nhịn khi muốn đi.

3. Tám cách trị táo bón cho trẻ sơ sinh đơn giản, hiệu quả

Tùy thuộc nguyên nhân gây táo bón ở trẻ sơ sinh, các bậc phụ huynh có thể tham khảo để áp dụng một số cách trị táo bón tại nhà an toàn, đơn giản, hiệu quả sau:

3.1. Sử dụng loại sữa phù hợp với bé

Nếu sữa công thức là nguyên nhân gây táo bón ở trẻ sơ sinh, mẹ nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ dinh dưỡng hoặc bác sĩ nhi khoa để đổi sang loại sữa khác phù hợp hơn với cơ địa của trẻ. Mẹ nên lựa chọn các loại sữa có thành phần chứa Probiotic, chất xơ hòa tan để góp phần làm cho phân của bé mềm hơn, giúp bé đại tiện dễ hơn. Ngoài ra, mẹ có thể tham khảo một số loại sữa dành riêng cho trẻ sơ sinh bị táo bón để cải thiện nhanh tình trạng táo bón cho trẻ.

Một số lưu ý cho mẹ:

• Chọn sữa phải có nguồn gốc rõ ràng, đủ điều kiện, chứng nhận an toàn.
• Bình sữa của trẻ cần được vệ sinh kĩ, tiệt trùng cả trước và sau khi sử dụng.
• Pha sữa đúng theo hướng dẫn ghi trên bao bì.
• Không hòa chung sữa với nước trái cây, cháo loãng,…vì dễ gây phản ứng hoặc kết tủa, khiến bé khó hấp thu.

3.2. Thay đổi chế độ ăn của mẹ

Thay đổi chế độ ăn của mẹ giúp chữa táo bón cho trẻ sơ sinh hiệu quả

Thay đổi chế độ ăn là cách chữa táo bón cho trẻ sơ sinh hiệu quả đơn giản nhất mà mẹ nên thực hiện.Mẹ nên bổ sung thêm các loại thực phẩm chứa nhiều chất xơ: rau mồng tơi, rau dền, rau bina, ngọn khoai lang, mận, lê, táo,… ăn nhiều rau quả tươi, uống nhiều nước.Hạn chế những thức ăn có vị cay và món gây nóng trong và những món khó tiêu hóa.

3.3. Bù nước cho bé khi cần thiết

Theo khuyến cáo, trẻ trước 6 tháng tuổi không được uống nước mà được nuôi dưỡng bằng sữa nên lượng nước cung cấp vào cơ thể bé thông qua lượng sữa bé bú.

Đối với trẻ sơ sinh trên 6 tháng tuổi, mẹ có thể bù nước cho bé bằng cách tập cho trẻ uống nước bằng một vài thìa trong thời gian đầu và sau đó tăng dần lượng nước theo nhu cầu. Bên cạnh đó, mẹ có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ để bổ sung các loại nước trái cây vào chế độ dinh dưỡng của trẻ để kích thích hệ tiêu hóa, làm mềm phân.

3.4. Sử dụng các loại thực phẩm giúp nhuận tràng

Một số loại thực phẩm như rau mồng tơi, rau lang, khoai lang,bông cải xanh, lê, mận khô, táo, đào, đu đủ, chuối, bí đỏ, cà rốt, bột lúa mạch, ngũ cốc nguyên hạt,…chứa nhiều chất xơ có tác dụng tốt cho hệ tiêu hóa.

Đây là nhóm thực phẩm có tác dụng nhuận tràng tự nhiên, kích thích nhu động ruột co bóp mạnh hơn, khiến thức ăn được di chuyển trong đường ruột dễ dàng hơn. Từ đó giảm nhẹ tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh. Ngoài ra, các thực phẩm này còn tạo điều kiện cho lợi khuẩn phát triển, cân bằng hệ vi sinh trong đường ruột, giúp hệ tiêu hóa luôn khỏe mạnh.

Trị táo bón cho trẻ sơ sinh bằng chế độ dinh dưỡng

Để giữ được tối đa hàm lượng chất xơ và cung cấp đủ lượng chất xơ cho trẻ, mẹ nên tránh nấu quá kỹ khiến hàm lượng chất xơ và vitamin bị giảm xuống. nên cho trẻ ăn cả phần nước và phần cái để đảm bảo bé được hấp thu đủ các dưỡng chất chứa trong các loại thực phẩm này.

3.5. Massage giúp bé đi đại tiện dễ hơn

Massage bụng 10-15 phút sau khi ăn 30 phút sẽ giúp bé cảm thấy thoải mái hơn, kích thích nhu động ruột giúp phân được đẩy ra ngoài dễ dàng hơn, giảm nhẹ tình trạng đầy bụng và táo bón của bé. Mẹ có thể cho trẻ nằm ngửa, đặt bàn tay lên dạ dày của trẻ. Dùng các đầu ngón tay xoay tròn theo chiều kim đồng hồ và di chuyển dần xuống. Không nên thực hiện khi bé mới bú hoặc ăn no bởi dễ gây nôn mửa, đau tức bụng.

Massage giúp bé đi đại tiện dễ hơn

3.6. Thực hiện bài tập giúp kích thích vận động của trẻ

Tập thể dục, vận động mỗi ngày cho trẻ có thể tạo kích thích cho nhu động ruột của trẻ, tạo lực co bóp mạnh để thúc đẩy thức ăn di chuyển trong hệ thống đường ruột, giúp phân được đẩy ra ngoài nhanh chóng và dễ dàng hơn. Không nên thực hiện các bài tập kích thích vận động sau khi trẻ vừa mới được ăn no bởi điều này khiến trẻ dễ bị nôn ói, gây ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa.

Với trẻ sơ sinh chưa biết bò, phương pháp chữa táo bón thông qua quá trình vận động, mẹ có thể giúp bé tập bằng cách cho trẻ nằm ngửa, nắm nhẹ hai cổ chân của trẻ, di chuyển chân của trẻ lên xuống như đạp xe đạp. Duy trì đều đặn động tác này 10-15 phút mỗi lần, 2 lần mỗi ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.

3.7. Tắm nước ấm cho bé

Tắm nước ấm cho có thể giúp giảm nhẹ tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh, bởi nó có thể giúp các cơ vùng bụng của bé được thư giãn thúc đẩy nhanh quá trình thải phân trong ruột già.

Tắm nước ấm cho trẻ

Không nên ngâm bé trong nước quá lâu, chỉ tắm cho trẻ trong khoảng 5 đến 10 phút, dùng khăn mềm lau kho cả người và mặc quần áo ngay cho trẻ tránh để trẻ bị nhiễm nước, cảm lạnh. Có thể bôi một ít kem dưỡng ẩm để giảm khô ráp, đau rát cho hậu môn.

3.8 Sử dụng thuốc trị táo bón theo chỉ định của bác sĩ

Nếu táo bón ở trẻ sơ sinh mà việc điều trị tại nhà không đạt hiệu quả, trẻ có một số biểu hiện như: Phân kèm máu, trẻ đau đớn, quấy khóc dữ dội, sụt cân, mệt bỏ, lờ đờ, bỏ ăn…

Mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị.

Lưu ý, không tự ý mua các loại thuốc trị táo bón tại các quầy thuốc và cho trẻ uống khi không có chỉ định của bác sĩ.

BS Hà Thị Linh