Các triệu chứng viêm khớp dạng thấp cần được phát hiện sớm

Từ lâu, người ta rất sợ bệnh viêm khớp dạng thấp (VKDT), bởi nó là một trong những loại viêm khớp gây tàn phế nhiều nhất. Việc cần làm là chú ý theo dõi và phát hiện các triệu chứng viêm khớp dạng thấp để kịp thời điều trị.

1. Định nghĩa bệnh viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là gì?

Viêm khớp dạng thấp là bệnh viêm khớp mạn tính, thường xảy ra cho các khớp nhỏ của bàn tay và bàn chân. Khác  với chứng viêm xương – khớp mà khởi đầu là sụn khớp bị thương tổn, viêm khớp dạng thấp tác động đầu tiên vào lớp bao lót mặt trong các khớp – tức là bao hoạt dịch của khớp – gây phù, cứng khớp và đau mà cuối cùng là xương bị bào mòn đưa đến biến dạng và di lệch khớp.

Viêm khớp dạng thấp  là  loại  gặp  nhiều  nhất  trong  các  loại  viêm khớp. Người ta thống kê có tất cả trên 100 loại viêm khớp, trong đó, 3 loại đứng hàng đầu là viêm khớp dạng thấp, viêm xương – khớp và viêm khớp trong bệnh vảy nến.

Viêm khớp dạng thấp xảy ra khi nào?

Là một bệnh tự miễn, viêm khớp dạng thấp nói chung xảy ra khi hệ thống miễn dịch của bạn tấn công một cách sai lầm vào các mô của chính cơ thể bạn. Trong viêm khớp dạng thấp, ổ viêm chính nằm tại lớp bao lót mặt trong khớp (tức bao hoạt dịch). viêm khớp dạng thấp gặp ở trên 1,3 triệu người Mỹ, trong đó có khoảng 75% là phụ nữ. Thực tế, 1 – 3% phụ nữ có thể bị viêm khớp dạng thấp trong suốt quãng đời của họ. Bệnh thường bắt đầu từ sau lứa tuổi 40, tuy nhiên có thể bắt đầu vào bất cứ tuổi nào. Ngoài việc gây ra những vấn đề cho khớp, tình trạng viêm đôi khi ảnh hưởng đến các tạng khác của cơ thể như da, mắt, phổi hay các mạch máu.

2. Triệu chứng viêm khớp dạng thấp

Triệu chứng viêm khớp dạng thấp qua các giai đoạn của bệnh

Viêm khớp dạng thấp là bệnh khớp diễn biến mạn tính gây ra đau, cứng khớp, phù  và hạn chế vận động thường là của nhiều khớp. VKDT có thể tác động  đến  mọi  khớp nhưng thường bị đầu tiên là các khớp nhỏ, đặc  biệt  là  các  khớp của ngón tay đến bàn tay và của ngón chân đến bàn chân.

Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng viêm khớp dạng thấp thường lan rộng sang các cổ tay, các  đầu  gối, các cổ chân,  các  khuỷu, các háng và các vai. Sự lắng đọng các mô sợi lên trên sụn tạo ra các pannus, làm phá hủy sụn và đôi khi đưa đến dính các đầu xương. Pannus là mô viêm hạt sản xuất từ bao hoạt dịch của khớp, phủ lên sụn khớp trong một số trường hợp viêm khớp dạng thấp. Như vậy, sau biến dạng là sự hạn chế vận động của các khớp.

Trong đa số các trường hợp, viêm khớp dạng thấp biểu hiện sưng đau trên  nhiều  khớp, thường đối xứng hai bên, đặc biệt là ở các khớp của bàn tay hay bàn chân.

Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp,  người  bệnh  có biểu hiện sưng đau chỉ một khớp duy nhất. Các thời kỳ tiến triển bệnh xen  kẽ  với  các thời  kỳ  tạm  thoái  lui. Nếu không được điều trị  đúng  cách,  viêm khớp dạng thấp sẽ có diễn tiến mạn tính với những đợt tiến triển liên tiếp, các khớp nhanh chóng bị biến dạng và không thể hồi phục.

Chứng cứng khớp trong viêm khớp dạng thấp

Chứng cứng khớp trong viêm khớp dạng thấp hoạt động thường là nặng nhất về  sáng.  Nó  có  thể kéo dài 1 – 2 giờ (có khi là cả ngày). Cứng khớp kéo dài về sáng là lý do để nghĩ rằng bạn có thể mắc chứng viêm khớp dạng thấp vì chỉ có một số ít các chứng viêm khớp khác là diễn ra theo cách đó.

Các dấu hiệu và triệu chứng viêm khớp dạng thấp khác:

+ Mất sinh lực, mệt mỏi, các cơn sốt nhẹ và sụt cân, ăn không ngon miệng.

+ Khô mắt và khô miệng: hội chứng Sjogren.

+ Các nốt rắn chắc, gọi là các nốt của bệnh thấp, ở trong mô dưới da tại các nơi như khuỷu tay và bàn tay.

+ Loãng xương. Tự bản thân viêm khớp dạng thấp có thể làm tăng nguy cơ loãng xương làm cho các xương bị yếu và dễ gãy. Viêm khớp dạng thấp lại thường gặp ở các bệnh nhân nữ, lứa tuổi trung niên, đây cũng chính là các đối tượng có nguy cơ loãng xương cao. Tỷ lệ gãy xương ở người bệnh viêm khớp dạng thấp cao hơn gấp đôi so với người bình thường.

+ Loãng xương còn là biến chứng của điều trị viêm khớp dạng thấp không đúng cách. Việc lạm dụng các thuốc giảm đau hoặc sử dụng các chế phẩm “giả danh”, mà thực chất trong đó có pha corticosteroid, làm giảm đau nhanh chóng nhưng để lại hậu quả về sau cực kỳ nghiêm trọng như tăng huyết áp, đái tháo đường, loãng xương, béo phì…

+ Hội chứng ống cổ tay, nếu có viêm khớp dạng thấp của các xương cổ tay.

+ Các vấn đề tim mạch. Các động mạch có thể bị cứng và bị tắc, cũng như viêm màng ngoài tim.

+ Bệnh phổi. Người bệnh viêm khớp dạng thấp có nguy cơ tăng viêm và xơ hóa mô phổi, có thể dẫn đến khó thở tăng  dần.

3. Chẩn đoán viêm khớp dạng thấp

Triệu chứng viêm khớp dạng thấp có thể khó phát hiện vì nó có thể bắt đầu bằng các triệu chứng khá mơ hồ như các khớp bị đau hay hơi cứng về sáng, nhiều khi cần khám các nhà thấp khớp học để có được chẩn đoán chính xác và một kế hoạch điều trị thích hợp.

Chẩn đoán dựa vào các triệu chứng viêm khớp dạng thấp thực thể như các khớp sờ thấy ấm, phù và đau. Vài xét nghiệm máu cũng cần thiết. Các dấu hiệu chỉ điểm bao gồm:

+ Thiếu máu (số đếm hồng cầu thấp).

+ Yếu tố thấp khớp (một kháng thể hay một protein trong máu, tìm thấy ở khoảng 80% người bệnh viêm khớp dạng thấp nhưng có khi thấp đến 30% ở thời kỳ khởi đầu).

+ Các kháng thể đối với cyclic citullinated peptides (gọi tắt là anti-CCP) gặp ở 60 – 70% số người bệnh viêm khớp dạng thấp.

+ Tốc độ hồng cầu lắng tăng (tương ứng với mức độ viêm của các khớp).

+ X-quang có thể giúp phát hiện viêm khớp dạng thấp nhưng có thể chưa thấy gì bất thường ở giai đoạn sớm. Chụp cộng hưởng từ và siêu âm giúp cho đánh giá độ nặng của viêm khớp dạng thấp.

BS Huyền Hương

Theo Nội khoa Việt Nam