Các phương pháp điều trị gan nhiễm mỡ hiệu quả

Gan nhiễm mớ nếu không được phát hiện và điều trị nguy cơ tiến triển thành viêm gan, xơ gan, ung thư gan. Cách điều trị gan nhiễm mỡ chủ yếu liên quan đến thay đổi lối sống và chế độ ăn uống để kiểm soát bệnh. Nhất là trong giai đoạn sớm có thể đảo ngược tình trạng gan nhiễm mỡ và khỏi bệnh.

1. Nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ

Những nguyên nhân phổ biến dẫn tới gan nhiễm mỡ bao gồm:

1.1. Thừa cân béo phì

Các thống kê cho thấy có 80-90% người béo phì mắc gan nhiễm mỡ. Béo phì càng nặng thì mức độ gan nhiễm mỡ cũng càng nặng hơn.

1.2. Đái tháo đường

Gan nhiễm mỡ ít phổ biến ở người đái tháo đường typ 1. Nhưng thường xuyên gặp ở bệnh nhân đái tháo đường type 2 do có sự rối loạn về chuyển hoá chất béo. Ước tính có khoảng 50% bệnh nhân đái tháo đường type 2 mắc gan nhiễm mỡ.

1.3. Rối loạn mỡ máu

Rối loạn mỡ máu như tăng triglyceride máu, tăng cholesterol máu hoặc rối loạn lipid máu hỗn hợp hay đi kèm gan nhiễm mỡ với tỷ lệ tương đối cao.

1.4. Nghiện rượu

Nghiện rượu làm tăng tổng hợp chất béo và giảm phân giải chất béo trong gan. Kết quả dẫn tới mỡ bị ứ lại trong gan, gây bệnh gan nhiễm mỡ do rượu.

2. Cách điều trị gan nhiễm mỡ

Đến nay, vẫn chưa có một phác đồ cụ thể và thống nhất để điều trị gan nhiễm mỡ. Dựa vào các nguyên nhân dẫn tới gan nhiễm mỡ nêu trên, cách điều trị gan nhiễm mỡ tập trung vào các mục tiêu sau:

2.1. Hạn chế rượu bia

Uống rượu nhiều là nguyên nhân phổ biến nhất của gan nhiễm mỡ do rượu. Do vậy đối với trường hợp gan nhiễm mỡ do rượu đây là cách duy nhất để tình trạng tổn thương gan không trầm trọng thêm.

2.2. Giảm cân nếu thừa cân béo phì

Việc giảm cân là hết sức cần thiết. Giảm 3% đến 5% trọng lượng cơ thể có thể giảm lượng mỡ trong gan. Nhưng quá trình giảm cân cần từ từ. Vì giảm cân nhanh có thể làm cho bệnh gan nặng lên. Lưu ý không giảm quá 1,6kg một tuần ở người lớn. Giảm cân và tăng hoạt động thể lực có thể giúp cải thiện về men gan, tình trạng kháng insulin và mô bệnh học của gan. Để giảm cân thành công người bệnh cần kết hợp:

• Chế độ ăn uống giảm calo, chất béo, đường. Tăng cường ăn rau xanh. Tốt nhất nên được tư vấn dinh dưỡng về thực đơn giảm cân hợp lý và khoa học.
• Luyện tập thể dục thể thao thường xuyên đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày. Tập yoga cũng là một cách nâng cao thể chất và tinh thần rất tốt.
• Có thể dùng thuốc giảm cân dưới sự tư vấn của bác sĩ. Như Orlistat là chất ức chế lipase dạ dày ruột, được sử dụng trong điều trị béo phì. Nghiên cứu chỉ ra dùng orlistat giảm đáng kể khối mỡ trong gan khi đánh giá qua siêu âm.

2.3. Kiểm soát đường máu tốt, điều trị đái tháo đường type 2

Kiểm soát đường huyết tốt bằng tập thể dục và chế độ ăn hợp lý. Sử dụng các thuốc hạ đường huyết ở bệnh nhân đái tháo đường. Một số thuốc vừa có tác dụng hạ đường huyết để điều trị bệnh tiểu đường, vừa có tác dụng điều trị gan nhiễm mỡ như:

• Metformin là thuốc điều trị đái đường vừa giúp hạ đường huyết, vừa cải thiện được tình trạng kháng insulin.
• Pioglitazon: Pioglitazon có thể giảm men gan, tăng sự nhạy cảm insulin ở gan và cải thiện về mô bệnh học. Tác dụng phụ của thuốc là mệt mỏi hoặc phù nhẹ chi dưới.
• Thizolidinedions: Thiazolidinedions làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch và làm tăng cân. Do vậy, cần cân nhắc giữa nguy cơ và lợi ích khi dùng.
• Rosiglitazon: Nghiên cứu cho thấy, những bệnh nhân dùng rosiglitazon có sự cải thiện mức độ thoái hóa mỡ. Tác dụng phụ chủ yếu là tăng cân và sưng đau 2 chân.

Bên cạnh đó, cần theo dõi và khám định kỳ để kiểm soát đường máu và phòng tránh biến chứng xảy ra.

2.4. Điều trị rối loạn lipid máu

Chế độ ăn uống và tập luyện

Trong giai đoạn đầu của bệnh gan nhiễm mỡ, người bệnh có thể cải thiện và đảo ngược bệnh. Bằng một chế độ ăn uống và luyện tập hợp lý

• Giảm hoặc loại bỏ các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa. Thay vì chất béo bão hòa không tốt cho sức khỏe, nên sử dụng chất béo không bão hòa có trong cá, các loại dầu thực vật, các loại quả như quả hạch, quả bơ
• Giảm lượng đường trong chế độ ăn uống. Không nên uống nước ngọt, ăn bánh kẹo, hoa quả sấy khô do có hàm lượng đường tinh luyện rất cao.
• Một chế độ ăn uống cân bằng với các loại thực phẩm lành mạnh là điều cần thiết. Người bệnh gan nhiễm mỡ nên tăng cường ăn trái cây tươi, rau tươi, ngũ cốc nguyên hạt. Không nên tiêu thụ nhiều thịt đỏ. Đậu nành, thịt gia cầm, cá cũng là nguồn cung cấp protein tốt cho cơ thể.

Thuốc điều trị mỡ máu

Đối với trường hợp viêm gan nhiễm mỡ không do rượu, có thể sử dụng thuốc hạ lipid máu để điều trị. Việc sử dụng statin cũng như fibrate vừa để kiểm soát sự tăng lipid máu – là một yếu tố liên quan chặt chẽ đến gan nhiễm mỡ, đồng thời vừa điều trị gan nhiễm mỡ. Các nghiên cứu lâm sàng đã cho thấy tính an toàn của việc sử dụng statin như pravastatin và atorvastatin ở những người bị các bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.

Và mặt sinh bệnh học, lipid tích luỹ trong mô gan chủ yếu là triglycerid, nên có thể sử dụng fibrate để giảm triglycerid máu. Bên cạnh tác dụng hạ lipid máu thì men gan, mức đề kháng insulin đều giảm có ý nghĩa.

Việc kết hợp statin và fibrate cũng cho thấy khả năng dung nạp tốt và hiệu quả trên người bệnh.

2.5. Tránh sử dụng các thuốc là nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ, hoặc các thuốc độc cho gan

Nếu gan nhiễm mỡ do tác dụng phụ một số thuốc. Ví dụ methotrexate, tamoxifen, amiodorone và axit valproic. Tốt nhất nên ngừng sử dụng các thuốc này nếu có thể. Hoặc thay thế bằng thuốc khác không có tác dụng phụ trên gan.

Thận trọng khi sử dụng các thuốc độc cho gan. Phổ biến nhất là thuốc giảm đau như acetaminophen (paracetamol) cần dùng đúng liều lượng, không lạm dụng.

2.6. Một số thuốc trị gan nhiễm mỡ khác

Chưa có loại thuốc điều trị gan nhiễm mỡ nào đặc hiệu cho bệnh nhân. Một số loại thuốc dưới đây có tác dụng hỗ trợ điều trị và còn nhiều tranh cãi về việc sử dụng.

• Vitamin E và C: Đây là các chất chống oxy hóa mạnh, được dùng cho bệnh nhân viêm gan mỡ không do rượu. Một thử nghiệm cho thấy bổ sung 400 – 1200 UI vitamin E mỗi ngày có thể làm giảm một cách có ý nghĩa các men gan.
• Betain: Betain là một thành phần trong chu trình chuyển hóa methionin. Betain có hiệu quả chống lại sự thoái hóa mỡ ở gan trên động vật thí nghiệm. Hiệu quả lâm sàng còn tiếp tục nghiên cứu.
• Thuốc bảo vệ gan như silymarin, urodeoxycholic acid giúp tăng cường bảo vệ tế bào gan.

2.7. Điều trị phẫu thuật

Chỉ định điều trị phẫu thuật khi BMI > 35kg/m2 , điều trị nội khoa không kết quả. Bệnh nhân có biến chứng suy gan xơ gan, ghép gan có thể cho kết quả khả quan.

Tốt nhất người bệnh cần chủ động phòng tránh gan nhiễm mỡ bằng cách thay đổi lối sống một cách tích cực. Bao gồm ăn uống lành mạnh, tập luyện thể dục thể thao phù hợp và tránh sử dụng rượu bia.

BS Huyền Hương