Cách điều trị rối loạn mỡ máu hiện nay

Rối loạn lipid máu là tăng cholesterol, triglycerid huyết tương, hoặc cả hai. Điều trị bao gồm sự thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục, và thuốc giảm lipid.

Nguyên tắc chung trong điều trị tăng mỡ máu

Nguyên tắc chính trong điều trị rối loạn lipid máu phòng ngừa các bệnh tim mạch do xơ vữa động mạch thông qua:

• Kết hợp nhiều biện pháp: thay đổi lối sống, chế độ ăn và sử dụng thuốc
• Các lựa chọn điều trị phụ thuộc vào loại rối loạn lipid cụ thể và các bệnh kèm theo như tăng huyết áp, tiểu đường và nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc tử vong nếu có.

Xem thêm: Mối liên hệ giữa đái tháo đường và rối loạn lipid máu

Biện pháp điều trị không dùng thuốc

Đối với tất cả các bệnh nhân, việc ngăn ngừa bệnh tim mạch đòi hỏi phải chú trọng vào lối sống lành mạnh cho tim, đặc biệt là chế độ ăn kiêng và tập thể dục.

Người tăng mỡ máu cần có chế độ luyện tập, sinh hoạt như thế nào?

Thay đổi lối sống có thể làm giảm cholesterol của bạn bao gồm chế độ ăn uống lành mạnh, giảm cân và tập thể dục. Bạn nên:

• Thay đổi chế độ ăn uống: Chế độ ăn uống ảnh hưởng  rất nhiều đến lipid máu do một phần lipid máu có nguồn gốc từ thức ăn. Nên giảm các chất béo bão hòa và tăng rau quả trong khẩu phần ăn.
• Hạn chế rượu, và ngừng hút thuốc lá: hút thuốc làm tăng nồng độ catecholamine, dẫn đến giải phóng axit béo tự do do quá trình phân giải mỡ, làm tăng nồng độ lipoprotein tỷ trọng LDL (LDL -C), đồng thời giảm nồng độ cholesterol HDL (HDL-C). Hút thuốc cũng làm giảm lecithin cholesterol acyltransferase và gan lipase và làm tăng protein vận chuyển cholesterol ester – đây là những enzym chủ yếu của quá trình chuyển hóa HDL-C nên sự thay đổi của những enzym này có thể làm giảm nồng độ HDL-C. Đáng chú ý, những ảnh hưởng này đối với hồ sơ lipid đã được báo cáo bất kể người đó hút thuốc chủ động hay thụ động. Rượu làm giảm chức năn gan -cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc dự trữ và phân giải lipid của cơ thể.
• Luyện tập: cần thiết lập thói quen tập thể dục với mục tiêu dành khoảng 30 phút cho hoạt động có cường độ vừa phải như đi bộ nhanh, yoga, bơi lội. Nên luyện tập đều đặn hầu hết các ngày trong tuần. 10 đến 15 phút mỗi ngày cũng có thể tạo ra sự khác biệt đối với mỡ máu của bạn.

Tập thể dục đều đặn từ 10-15 phút tạo ra sự khác biệt lớn với mỡ máu của bạn

Chế độ dinh dưỡng giúp giảm mỡ máu

Thay đổi chế độ ăn là cách điều trị hàng đầu cần được áp dụng đối với bệnh nhân mỡ máu. Người  bệnh nên ăn:

• Ăn dầu thực vật thay vì mỡ động vật
• Ăn tỏi có thể làm giảm cholesterol toàn phần
• Ăn cá 2 lần 1 tuần
• Ăn thịt nạc và thịt gia cầm, hạn chế ăn các loại da, nội tạng động vật
• Sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa đã tách chất béo
• Nên ăn gạo hoặc các loại ngũ cốc nguyên hạt hoặc không xay xát kỹ.
• Ăn nhiều rau, quả tươi, nhiều chất xơ.
• Những thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như Vitamin E, Vitamin C, beta – caroten, Selen
• Các thực phẩm bổ sung làm giảm mức cholesterol LDL bao gồm chất bổ sung chất xơ và bơ thực vật có bán trên thị trường và các sản phẩm khác có chứa sterol thực vật (sitosterol, campesterol) hoặc stanol. Chúng làm giảm mức cholesterol theo nhiều cách, bao gồm giảm hấp thu và tăng bài tiết. 

Các thực phẩm nên hạn chế

• Thức ăn động vật quá nhiều chất béo
• Các thực phẩm có hàm lượng Cholesterol cao
• Bánh mỳ trắng, gạo xát quá trắng, mỳ miến…
• Tránh đồ uống có đường, không nên ăn nhiều muối
• Tránh các loại đồ ăn chiên và thực phẩm chế biến sẵn

Các thuốc giúp giảm mỡ máu

Nhóm statin

Statin là phương pháp điều trị hàng đầu được lựa chọn để giảm cholesterol LDL (Cholesterol xấu) vì làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc và tử vong do tim mạch. Chúng làm giảm cholesterol LDL tới 60%,  tăng nhẹ HDL (Cholesterol tốt) và giảm vừa phải triglyceride. Statin cũng làm giảm viêm trong động mạch, viêm toàn thân thông qua  kích thích sản xuất oxit nitric nội mô.

Tác dụng phụ của statin bao gồm tăng men gan và viêm cơ hoặc tiêu cơ vân, thường gặp ở những bệnh nhân lớn tuổi, mắc một số rối loạn và bệnh nhân dùng nhiều loại thuốc.

Nhóm thuốc statin vẫn là lựa chọn hàng đầu để giảm LDL-C cho bệnh nhân

Nhóm Nicotinic

Axit nicotinic (niacin) là loại thuốc hiệu quả nhất để tăng HDL, nó vừa làm tăng sản xuất HDL vừa ức chế đào thải HDL. Niacin gây đỏ bừng mặt, ngứa và buồn nôn; có thể gây tăng men gan và đôi khi suy gan, kháng insulin, tăng axit uric máu và bệnh gút. Sự kết hợp liều cao niacin với statin có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh cơ. Ở những bệnh nhân có mức cholesterol LDL trung bình và mức cholesterol HDL dưới mức trung bình, niacin kết hợp với điều trị bằng statin có thể có hiệu quả trong việc ngăn ngừa rối loạn tim mạch. Ở những bệnh nhân được điều trị bằng statin để giảm cholesterol LDL xuống < 70 mg/dL (< 1,8 mmol/L), không nên sử dụng niacin vì  có thể làm tăng tác dụng phụ như đột quỵ do thiếu máu cục bộ .

Nhóm Fibrate

Fibrate làm tăng HDL, làm giảm nguy cơ tim mạch ở những bệnh nhân có triglyceride > 200 mg/dL (> 2,26 mmol/L) và HDL cholesterol < 40 mg/dL ( < 1,04 mmol/L).

Nhóm Resin

Nhóm Resine: Chúng được chứng minh là làm giảm tỷ lệ tử vong do tim mạch,  thường được sử dụng với statin hoặc axit nicotinic để làm giảm cholesterol LDL.  Thuốc có thể dùng cho phụ nữ đang hoặc dự định mang thai. Tác dụng phụ gây đầy hơi, buồn nôn, chuột rút và táo bón, cũng có thể làm tăng triglyceride, vì vậy chống chỉ định sử dụng chúng ở bệnh nhân tăng triglycerid máu. Thuốc nên được dùng trong bữa ăn để tăng hiệu quả.

Ezetimibe

Ezetimibe: ức chế sự hấp thu cholesterol và phytosterol ở ruột. Ezetimibe thường làm giảm cholesterol LDL từ 15 đến 20% và làm tăng nhẹ HDL và giảm nhẹ chất béo trung tính.

Omega 3

Omega 3 có tác dụng giúp làm giảm lượng LDL và tăng lượng HDL, từ đó giúp làm ổn định mỡ máu. Ổn định mảng bám gây xơ vữa động mạch, ngăn ngừa hình thành xơ vữa động mạch. Giúp ổn định huyết áp ở những người bệnh cao huyết áp, ngăn ngừa hình thành các cục máu đông. Giúp giảm độ nhớt của máu, từ đó giúp tăng cường lưu thông máu trên toàn cơ thể.

Các phương thuốc dân gian giúp giảm mỡ máu

Tỏi: Tỏi làm giảm mức cholesterol, LDL và chất béo trung tính bằng cách ức chế quá trình sinh tổng hợp cholesterol ở gan và quá trình oxy hóa LDL.

Dùng tỏi cho thấy kết quả khá tốt với người bệnh mỡ máu

Atisô: không chỉ có khả năng giảm cholesterol mà còn làm giảm lượng đường trong máu và sửa chữa các tổn thương và chức năng thận bị suy giảm. 

Hạt cà ri: Cây thảo linh lăng (Trigonella foenumgraecum) có ảnh hưởng đến cholesterol và lượng đường trong máu. Nó là một nguồn cung cấp chất xơ tốt và có tác dụng có lợi trong việc giảm mức cholesterol trong máu và gan

Gừng: có nhiều đặc tính như giảm nồng độ lipid, chống kết tập tiểu cầu, chống oxy hóa và chống ung thư.Ở người một số kết quả nghiên cứu cho thấy tác dụng của việc sử dụng gừng đối với bệnh nhân có cholesterol cao và trong điều trị rối loạn lipid máu.

 BS.Tuấn Anh

Xem thêm: Người bị máu nhiễm mỡ nên ăn tết thế nào?