Cơ chế và nguyên nhân gây bệnh viêm xoang

Viêm xoang là căn bệnh phổ biến trong cộng đồng với tỷ lệ mắc cao. Bệnh không chỉ gây đau nhức, khó chịu ảnh hưởng đến sức khỏe,chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm phế quản mạn… Vậy cơ chế và nguyên nhân gây bệnh viêm xoang là gì?

Viêm xoang là bệnh gì?

Viêm xoang là căn bệnh thuộc đường hô hấp trên rất phổ biến ở các nước có khí hậu nhiệt đới. Viêm xoang là tình trạng viêm các xoang cạnh mũi (xoang hàm, xoang trán, xoang sàng, xoang bướm) chủ yếu do nhiễm trùng. Viêm xoang xảy ra trong thời gian ngắn (dưới 4 tuần) gọi là viêm xoang cấp tính. Viêm xoang kéo dài hơn 4 tuần và lặp đi lặp lại nhiều lần được gọi là viêm xoang mạn tính.

Nguyên nhân gây viêm xoang

Chủ động tìm hiểu các nguyên nhân gây bệnh viêm xoang sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc phòng tránh và chữa trị bệnh. Sau đây là một số nguyên nhân gây viêm xoang bạn nên biết:

Do viêm nhiễm

Do Virus

Các trường hợp viêm nhiễm do virus thường là do cảm lạnh. Phản ứng viêm xảy ra khiến phù nề niêm mạc mũi, tắc nghẽn đường mũi, gây bệnh viêm xoang. Ngoài ra, các loại vi rút khác có thể gây viêm xoang như vi rút cúm, adenovirus…

Do vi khuẩn

Vi khuẩn có thể gây viêm xoang cấp tính hoặc mãn tính. Vi khuẩn xâm nhập vào trong các xoang gây tình trạng viêm nhiễm. Đặc biệt vi khuẩn có thể lây nhiễm lên các xoang do đang mắc các bệnh viêm nhiễm răng miệng như sâu răng, viêm lợi,…

Do nhiễm nấm

Nấm cũng là tác nhan gây viêm xoang, đặc điểm viêm xoang do nấm thường là viêm xoang 1 bên.Trong một số điều kiện, bào tử nấm xâm nhập bám vào vách mũi và các hốc xoang. Cư trú lâu ngày gây nên bệnh viêm xoang. Nguyên nhân do nấm đặc biệt khó điều trị hơn các nguyên nhân khác.

Do môi trường ô nhiễm

Môi trường ô nhiễm là tác nhân chủ yếu gây viêm xoang. Khói bụi, hóa chất, thuốc lá,…kích ứng các niêm mạc xoang khiến chúng bị phù nề, tăng dịch tiết gây viêm xoang. Ngoài ra khi môi trường thay đổi, cũng là một tác nhân gây viêm xoang tái phát. Nhất là vào thời điểm thời tiết nhiều biến động, thay đổi đột ngột.

Do dị ứng

Các tác nhân dễ gây dị ứng như phấn hoa, mỹ phẩm, lông động vật, các loại thức ăn hải sản,… Cơ thể phản ứng lại với các tác nhân này khiến cho niêm mạc mũi bị phù nề, ứ dịch. Tình trạng tắc lỗ thông xoang lâu ngày dẫn đến viêm nhiễm, viêm xoang. Đặc biệt những người có cơ địa dị ứng dẫn dễ phát triển thành viêm xoang mãn tính.

Do cơ địa

Những người có cơ địa dị ứng là nguyên nhân dẫn đến hàng loạt các bệnh trong đó có viêm xoang. Khi cơ thể gặp các tác nhân dị ứng làm tăng dịch tiết trong xoang. Các phản ứng dị ứng của cơ thể kích thích niêm mạc phù nề. Tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và cư trú trong gây viêm xoang.

Do thói quen sinh hoạt

Mũi là cơ quan đầu tiên của hệ thống đường hô hấp trên. Là cửa ngõ tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Chính vì vậy vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể thông qua đường niêm mạc mũi. Bụi bẩn vi khuẩn tích tụ lại nếu không thường xuyên vệ sinh sẽ gây viêm xoang và khiến bệnh tái phát.

Chính vậy cần rửa tay, rửa mặt và vệ sinh răng miệng sạch sẽ để ngừa viêm xoang. Đồng thời vệ sinh nhà cửa, đồ đạc để phòng tránh vi khuẩn tích tụ.

Do sức đề kháng kém

Khi sức đề kháng của cơ thể bị suy yếu sẽ không thể thực hiện tốt chức năng ngăn chặn các tác nhân từ bên ngoài vào cơ thể gây suy yếu niêm mạc hô hấp dẫn đến viêm xoang và các bệnh lý khác.

Do chấn thương, dị hình mũi

Những người có chấn thương vùng đầu, mặt, vùng xoang khiến máu tích tụ. Các mảnh vụn xoang là tác nhân gây tắc nghẽn lỗ thông xoang.  Ngoài ra các dị hình vách ngăn, khe, xoang , u xoang, polyp xoang… Cũng là nguyên nhân gây bệnh viêm xoang.

Sự hoạt động quá mức của hệ thống tuyến nhầy

Khi tuyến nhầy hoạt động quá nhiều đi kèm với sự suy yếu của hệ thống lông chuyển. Khiến cho dịch nhầy ứ đọng lại trong các khe xoang. Cũng là một nguyên nhân gây bệnh.

Những đối tượng nào có nguy cơ cao mắc viêm xoang

Viêm xoang có thể xảy ra ở mọi đối tượng, mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, một số đối tượng có nguy cơ mắc viêm xoang cao như:

• Những người có cơ địa dị ứng (Viêm mũi dị ứng), viêm tai, viêm VA, viêm amidan, viêm lợi, nướu… là nhóm đối tượng có nguy cơ mắc viêm xoang cao nhất.
• Phụ nữ mang thai, người mới ốm dậy, mắc các bệnh mạn tính có sức đề kháng yếu cũng có có nguy cơ mắc viêm xoang cao.

• Vận động viên bơi lội: Tiếp xúc với nước thường xuyên khiến cho nước lên các xoang. Đem theo vi khuẩn gây viêm nhiễm xoang.
• Người hoạt động làm việc trong môi trường ô nhiễm, đầy khói bụi như công nhân cầu đường, thợ mộc, người dân thành thị…Có nguy cơ mắc viêm xoang cao.
• Người mắc hội chứng trào ngược dạ dày – thực quản cũng có nguy cơ mắc viêm xoang cao.
• Người có vách ngăn mũi bị lệch
• Người có nhiễm trùng về răng và nướu

Cách chữa viêm xoang hiệu quả

Sử dụng thuốc điều trị

• Thuốc giảm đau: Trong một vài đợt viêm xoang cấp thì người bệnh có thể được chỉ định dùng các thuốc giảm đau, hạ sốt để giảm tình trạng đau nhức vùng mặt, trán..CÁc thuốc này bao gồm paracetamol. ibuprofen..
• Thuốc kháng sinh: Sử dụng trong trường hợp bệnh nhân có viêm xoang nặng và do vi khuẩn gây ra. Dựa vào biểu hiện bệnh, các phản ứng dị ứng..mà bác sĩ sẽ kê đơn các loại kháng sinh phù hợp cho bệnh nhân.
• Thuốc kháng histamin: Mục đích chính là giúp bệnh nhân giảm các triệu chứng đi kèm viêm xoang như ngứa mũi, nghẹt mũi, hắt hơi,…
• Thuốc điều trị viêm xoang chứa thành phần corticoid: phần lớn các trường hợp viêm xoang nặng và mãn tính đều sử dụng các loại thuốc này. Tuy nhiên, việc dùng dài ngày corticoid có thể đến các tác dụng phụ nghiêm trọng. Vì vậy cần thăm khám và tuân thủ đúng theo chỉ định bác sĩ.

Phẫu thuật

Phẫu thuật có thể tiến hành khi các biện pháp trên không đạt hiệu quả. Phẫu thuật giúp làm sạch các xoang, loại bỏ polyp hoặc chỉnh lại các vách ngăn bị lệch.

Một số cách chữa viêm xoang tại nhà

Với tình trạng viêm xoang nhẹ, chưa gặp các biến chứng có thể chữa viêm xoang bằng cách dùng các loại trà thảo mộc thành phần hoa cúc la mã, cỏ xạ hương, cây cơm cháy..hoặc cân nhắc sử dụng tới chất kháng khuẩn tự nhiên như dầu bạc hà, khuynh diệp…cũng có tác dụng rất tốt trong hỗ trợ, cải thiện triệu chứng các bệnh lý đường hô hấp trên.

Cách phòng bệnh viêm xoang như thế nào

• Vệ sinh mũi đúng cách, dùng các sản phẩm đúng liều lượng bằng các sản phẩm rửa mũi, nhỏ mũi, xịt mũi
• Hạn chế tiếp xúc nơi có khói thuốc hoặc không khí ô nhiễm nhằm giảm nguy cơ gây kích ứng, viêm phế quản, viêm phổi và các bệnh hô hấp…
• Chú ý đến các yếu tố có thể gây dị ứng đường hô hấp như lông chó, mèo, phấn hoa…
• Không khí khô hanh nên cân nhắc các máy tạo độ ẩm. Chú ý vệ sinh máy thường xuyên, tránh tình trạng nấm mốc sinh sôi phát triển.
• Đeo  khẩu trang, rửa tay đúng cách bằng xà phòng, hạn chế tiếp xúc với những người đang mắc các bệnh như cảm cúm, cảm lạnh..

Tìm hiểu những nguyên nhân bị viêm xoang rất hữu ích giúp bạn đọc nhận diện, phòng tránh bệnh viêm xoang sớm nhất và tốt nhất.

BS. Nguyễn Thị Ngọc Thúy

Hội Bác sỹ trẻ – Đại học Y Hà Nội

Xem thêm: Cơ chế và nguyên nhân gây viêm xoang