Dấu hiệu nhận biết suy thận là gì?

Theo WHO, 10% dân số trên thế giới đang gặp các vấn đề về thận. Tỷ lệ mắc hiện đang tăng rất nhanh, ước tính tới 2030 có khoảng 5.2 triệu người mắc bệnh thận và chạy thận nhân tạo. Vậy dấu hiệu nào của cơ thể nhắc nhở bạn cần chú ý tới suy thận?

Thận có vai trò quan trọng như thế nào?

Chức năng lọc máu và bài tiết chất thải

Đây chính là chức năng chính của thận. Máu sẽ được đi vào thận và lọc tại cầu thận. Tại đây thận sẽ giữ lại các phân tử có kích thước lớn như các tế bào máu, phân tử protein và cho các phân tử có kích thước nhỏ đi qua như ure, HCO3-,… Các tế bào ống thận sẽ bài tiết ra một số chất thải như: NH3, K+,…

Chức năng bài tiết nước tiểu

Nước tiểu được tạo thành ở các Nephron. Gồm 2 quá trình:

Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận. Thông qua các lớp màng lọc cầu thận sẽ giúp giữ lại các phân tử có kích thước lớn như hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, protein,..Trung bình 1 phút sẽ có 1200ml máu qua 2 thận nhưng chỉ có 125ml huyết tương được lọc qua màng lọc cầu thận và vào bao Bowman.

Quá trình tái hấp thu 1 số chất và bài tiết chất thải: sau khi được lọc qua cầu thận, dịch lọc này sẽ được chuyển tới hệ thống ống lượn gần, quai Henle, ống lượn xa và ống góp. Tại đây các tế bào của hệ thống ống sẽ tái hấp thu lại một số chất cần thiết và bài tiết một số chất thải để cuối cùng tạo thành nước tiểu.

Thận bài tiết nước tiểu

Chức năng nội tiết

Thận bài tiết renin để điều hoà huyết áp thông quá hệ thống renin- Angiotensin – Aldosterone.

Thận bài tiết erythropoietin để kích thích tủy xương tăng tạo hồng cầu.

Thận tham gia tạo dạng hoạt tính của vitamin D

Chức năng điều hoà thể tích máu

Thông qua chức năng điều hoà áp suất và điều hoà lượng nước tiểu. Thận đã điều hoà thể tích máu và dịch ngoại bào

Khi suy thận sẽ có biểu hiện gì?

Biểu hiện của suy thận cấp

Suy thận cấp do nguyên nhân trước thận

• Bệnh nhân suy thận cấp có thể có các biểu hiện của suy tim, xơ gan, ung thư,…
• Các triệu chứng của mất nước, giảm thể tích tuần hoàn: mạch nhanh, huyết áp tụt, da khô, niêm mạc nhợt, nếp véo da > 2 giây, có thể có biểu hiện sốc mất máu, mất dịch, thiểu niệu hoặc vô niệu.

Suy thận cấp do nguyên nhân tại thận

• Triệu chứng quan trọng và nổi trội nhất là thiểu niệu hoặc vô niệu
• Bệnh nhân có thể có biểu hiện ngộ độc thuốc hoặc chất khác như sùi bọt mép,…
• Đái máu: nước tiểu màu đỏ sẫm trong viêm cầu thận cấp…
• Tăng huyết áp
• Đau vùng hông lưng trong trường hợp có sỏi thận
• Phù mi mắt, phù 2 chân, nặng có thể phù toàn thân
• Sốt, nổi ban sẩn sau dùng thuốc…

Suy thận cấp do thiểu niệu, vô niệu

Suy thận cấp do nguyên nhân sau thận

• Người bệnh có tiền sử sỏi tiết niệu, sinh dục hoặc ung thư vùng chậu.
• Bệnh nhân có cơn đau quặn thận điển hình với đau hố thắt lưng hoặc các điểm đau niệu quản do sỏi
• Đái máu đại thể có thể có cục máu đông, mức độ nhẹ hoặc trung bình.
• Thận to: do ứ nước hoặc ứ mủ
• Đái buốt đái rắt, sốt do có nhiễm khuẩn đường niệu.
• Thăm trực tràng: có thể phát hiện tiền liệt tuyến to.
• Thiểu niệu, vô niệu thường rõ.

Diễn biến của suy thận cấp như thế nào?

Giai đoạn khởi phát: đây là giai đoạn mà thận bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh, thường diễn biến trong khoảng 24 giờ. Lúc này bệnh nhân thường chỉ có một số biểu hiện như người mệt mỏi, buồn nôn, nôn, cảm giác khó thở, đôi khi có tức nặng ngực, nước tiểu ít dần, có thể có vô niệu.

Giai đoạn thiểu niệu, vô niệu:

Ở giai đoạn này sẽ xuất hiện thiểu niệu, vô niệu và có thể xuất hiện một số biến chứng nặng như toan chuyển hoá gây ra tình trạng thở nhanh nông, huyết áp tụt, phù phổi cấp hay suy tim ứ huyết.

Trường hợp Ure, Creatine tăng nhanh trong máu sẽ dẫn đến hiện tượng xuất huyết tiêu hoá, viêm ngoài màng tim,… Ngoài ra, người bệnh còn gặp phải các rối loạn liên quan đến điện giải, nhịp tim gây rung thất và ngừng tìm.

Giai đoạn tiểu được trở lại:

Giai đoạn này thường sau giai đoạn thiểu niệu, vô niệu khoảng 1 tuần. Lúc này bệnh nhân đi tiểu lại được bình thường, lượng nước tiểu tăng dần khiến cho cơ thể bị mất nước nếu không bù đủ nước ở giai đoạn này.

Giai đoạn hồi phục chức năng:

Tùy thuộc vào nguyên nhân mà thời gian hồi phục chức năng thận sẽ nằm trong khoảng 2 – 6 tuần. Lúc này, nồng độ Ure, Creatine sẽ về mức bình thường.

Biểu hiện của suy thận mạn

Khi bị suy thận mạn, khả năng lọc và điều hòa hormon suy giảm, biểu hiện trên lâm sàng bằng hàng loạt các rối loạn chức năng như:

Rối loạn tiểu tiện

Tiểu đêm, tiểu nhiều gây rối loạn tiểu tiện

Ở giai đoạn đầu, khả năng tái hấp thu của ống thận kém, người bệnh sẽ mắc chứng tiểu đêm, đi tiểu nhiều lần gây mất nước và điện giải.

Giai đoạn sau, người bệnh sẽ có dấu hiệu tiểu ít, tiểu rắt, bí tiểu, thậm chí vô niệu. Nếu vô niệu kéo dài, người bệnh sẽ được chỉ định lọc máu hoặc ghép thận (nếu phương pháp lọc máu không hiệu quả).

Phù tích nước

Do thất thoát albumin và giảm khả năng lọc bỏ chất thải của thận dẫn tới tình trạng tích tụ nước trong dịch ngoại bào. Giai đoạn đầu thì phù nhẹ ở bàn tay, bàn chân, khuỷu tay, mí mắt, mặt nặng. Phù trắng, mềm do tích nước, ấn lõm rõ.

Nếu phù không được kiểm soát tốt có thể gây ra phù phổi, tràn dịch màng phổi, suy tim, nguy hiểm tính mạng.

Thiếu máu mạn tính

Tuyến thượng thận điều hòa hormon tạo hồng cầu erythropoietin. Do đó, người bệnh suy thận mạn có nguy cơ thiếu máu mạn tính rất cao nếu không được phòng ngừa bằng cách bổ sung sắt, vitamin B9, B12 từ giai đoạn đầu.

Đau mạn sườn – lưng

Cơn đau điển hình trong suy thận mạn xuất phát từ mạn sườn lan ra sau lưng, có thể đau 1 bên hoặc cả 2 bên. Khi xuất hiện cơn đau mạn sườn, đau nghiêng người thì cần phải tiến hành thăm khám để chẩn đoán chính xác nguyên nhân từ bệnh lý nào tại thận.

Suy giảm nhu cầu sinh lý

Suy thận mạn sẽ gây ra tình trạng suy giảm khả năng tình dục ở cả nam và nữ giới. Nam giới với các biểu hiện rõ ràng như: Xuất tinh sớm, rối loạn cương dương, liệt dương. Phụ nữ mắc suy thận mạn có thể gặp các triệu chứng như: Đau rát khi quan hệ, giảm hứng thú,… Suy giảm chức năng thận có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của cả nam và nữ giới.

Da xanh xao, mệt mỏi

Thiếu máu do suy thận mạn gây nên tình trạng người mệt mỏi, da xanh xao, choáng váng. Ngoài ra, tiểu đêm nhiều lần khiến người bệnh mất ngủ cũng là nguyên nhân gây thâm mắt, mệt mỏi kéo dài.

Suy thận giai đoạn cuối sẽ có biểu hiện như thế nào?

Xem thêm: Các giai đoạn của suy thận mạn

Cần làm gì khi có những biểu hiện bất thường?

Khi có bất cứ biểu hiện nào bất thường như: tiêu chảy dài ngày, nôn nhiều, tiểu ít nước tiểu <500 ml/24h, đau thắt lưng lan xuống bộ phận sinh dục, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu máu,…

Thay vì tự ý mua thuốc ở hiệu thuốc về uống hoặc nghe theo lời người khác uống các bài thuốc gia truyền thì bệnh nhân bắt buộc phải đến ngay bệnh viện gần nhất để được khám và làm các xét nghiệm, cận lâm sàng khác giúp phát hiện sớm bệnh và được đưa ra hướng điều trị thích hợp nhất giúp bảo tồn và phục hồi sớm chức năng của thận. Tránh các biến chứng nặng có thể xảy ra như: không thể hồi phục lại chức năng thận và tiến triển thành suy thận mạn, xuất huyết nội tạng, phù phổi cấp, rung thất và ngưng tim.