Men vi sinh và những điều cần biết

Men vi sinh là những vi khuẩn nấm có lợi cho sức khỏe của bạn, đặc biệt là cho hệ tiêu hóa. Men vi sinh có vai trò bảo vệ đường ruột trước các bệnh như tiêu chảy cấp, tiêu chảy do sử dụng kháng sinh.

1. Men vi sinh là gì?

Chúng ta thường nghĩ vi khuẩn là tác nhân gây bệnh, nhưng cơ thể bạn lại có rất nhiều vi khuẩn, cả vi khuẩn có lợi (lợi khuẩn) và vi khuẩn có hại (hại khuẩn).

Men vi sinh còn được gọi với cái tên khác là probiotics. Đó là những vi sinh vật sống khi bổ sung vào cơ thể với một lượng vừa đủ sẽ mang lại hiệu quả tốt cho cơ thể. Men vi sinh được tìm thấy tự nhiên trong cơ thể, trong thức ăn và các thực phẩm bổ sung.

2. Vai trò của men vi sinh

– Cải thiện hệ vi sinh vật đường ruột, điều hòa sự mất cân bằng của hệ vi sinh đường ruột.

– Điều hòa miễn dịch tại ruột.

– Kích thích các đề kháng không đặc hiệu của cơ thể với các tác nhân gây bệnh, loại trừ các tác nhân này.

– Cải thiện triệu chứng rối loạn do loạn khuẩn ruột, giảm dị ứng, tăng khả năng hấp thu, tổng hợp vitamin.

Vì vậy, chúng mang lại nhiều tác dụng trong điều trị và phòng các bệnh có liên quan đến sự suy giảm chức năng của hàng rào bảo vệ tại ruột như tiêu chảy cấp, tiêu chảy do sử dụng kháng sinh.

Ngoài ra, men vi sinh còn có tác dụng cải thiện tình trạng các bệnh lý dị ứng hay các bệnh lý khác như chàm, bệnh đường niệu và sinh dục, phòng ngừa dị ứng và cảm, bệnh đường miệng.

3. Phân loại men vi sinh

Các loại men vi sinh khác nhau có tác dụng không giống nhau (loại tốt cho tiêu chảy cấp, loại dành cho táo bón, hội chứng ruột kích thích…). Mặc dù chúng có những lợi ích khác nhau nhưng đa số đều đến từ 2 nhóm:

Lactobacillus

Đây là loại mẹn vi sinh phổ biến nhất. Nó có thể được tìm thấy trong sữa chua va các thực phẩm lên men khác. Một số chủng khác có thể cải thiện tình trạng tiêu chảy cấp và giúp tiêu hóa đường có trong sữa.

Bifidobacterium

Bifidobacterium có thể giảm triệu chứng của hội chứng ruột kích thích và một số bệnh lý khác. Chúng cũng có thể được tìm thấy trong các sản phẩm từ sữa.

4. Tiêu chuẩn đánh giá men vi sinh

Men vi sinh tốt cho cơ thể phải đạt các tiêu chuẩn sau:

– Chứng minh có lợi cho sức khỏe.

– Có khả năng duy trì lượng vi khuẩn ổn định.

– Tồn tại được trong môi trường dịch tiêu hóa.

– Có khả năng phát triển nhân lên trong ruột.

– Đảm bảo an toàn và có hiệu quả đã được chứng minh qua thử nghiệm lâm sàng chuẩn.

– Phù hợp với tình trạng sức khỏe và bệnh lý.

5. Tác dụng phụ khi sử dụng

Đối với những người khỏe mạnh, men vi sinh gần như an toàn. Tác dụng phụ khi sử dụng men vi sinh nếu có thường chỉ là các triệu chứng rối loạn tiêu hóa nhẹ như đầy hơi.

Đã có một số báo cáo cho thấy men vi sinh có liên quan tới tác dụng phụ nguy hiểm của men vi sinh như nhiễm trùng ở người đang có bệnh nặng, vừa được phẫu thuật, trẻ sơ sinh có sức khỏe yếu và người có hệ miễn dịch kém.

6. Khi nào nên bổ sung men vi sinh cho cơ thể?

– Trẻ biếng ăn, nôn trớ nhiều, còi xương, chậm lớn, kém hấp thu chất dinh dưỡng.

– Trẻ mắc chứng bất dung nạp đường lactose trong sữa công thức.

– Người bị các chứng rối loạn tiêu hóa kéo dài như tiêu chảy cấp, táo bón, đầy hơi, trướng bụng, …

7. Phân biệt men vi sinh và men tiêu hóa

Cần phải phân biệt rõ ràng giữa men vi sinh và men tiêu hóa để không gây những tác hại xấu đến sức khỏe.

– Men tiêu hóa thường được gọi là men sinh học (các enzyme) do cơ thể tiết ra để tiêu hóa thức ăn, nghiền nhỏ thức ăn thành những phần tử nhỏ để được hấp thu vào máu.

– Men tiêu hóa giúp tiêu hóa chất bột đường, chất đạm, chất béo,… , biến chúng thành đường glucose, các acid amin cần thiết cho cơ thể.

– Sử dụng men tiêu hóa trong thời gian dài có thể làm ức chế việc tự sản xuất men tiêu hóa của cơ thể, khiến tình trạng biếng ăn, rối loạn tiêu hóa ở trẻ trầm trọng hơn.

– Men tiêu hóa chỉ được dùng trong một thời gian ngắn, tối đa là khoảng 10 ngày.

8. Cách bổ sung men vi sinh

Sử dụng các thực phẩm chứa nhiều men vi sinh

Một trong những cách bổ sung men vi sinh tự nhiên và an toàn nhất là ăn yaourt hoặc uống sữa chua theo những khuyến cáo dưới đây.

Lưu ý khi ăn sữa chua:

– Bắt đầu tập cho trẻ từ 6 tháng tuổi làm quen với sữa chua. Lượng sữa chua sẽ tùy theo từng độ tuổi của trẻ.

– Ngay cả vào mùa đông lạnh cũng không nên hâm nóng sữa chua trước khi sử dụng, việc này sẽ làm tiêu diệt, hạn chế tác dụng của vi khuẩn có lợi, làm mất khả năng kích thích tiêu hóa cũng như giá trị dinh dưỡng của sữa chua.

– Cần bảo quản ở nhiệt độ lạnh 6 – 8oC và dùng sau bữa ăn khoảng 30 phút.

Một số thực phẩm lên men tự nhiên khác như các món muối chua (hành muối, dưa muối, kim chi, cà muối, …) cũng chứa một lượng men vi sinh lớn. Tuy nhiên, không nên quá lạm dụng những món ăn này vì chúng chứa nhiều muối, nếu ăn quá nhiều sẽ không tốt cho sức khỏe.

Sử dụng thực phẩm chức năng

Một cách khác để bổ sung Probiotics chính là sử dụng các thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ và các chuyên gia trước khi sử dụng.

9. Một số nguyên tắc khi sử dụng men vi sinh điều trị tiêu chảy cấp và một số bệnh đường tiêu hóa khác

– Men vi sinh rất dễ bị hủy bởi nhiệt, do đó tuyệt đối không được pha men vi sinh vào nước, cháo hay sữa còn nóng. Việc làm này này sẽ làm các vi khuẩn có lợi trong men sẽ bị tiêu diệt đáng kể, làm giảm hoạt lực của men vi sinh.

– Nên uống riêng biệt men vi sinh và kháng sinh để không làm mất tác dụng của men vi sinh. Tốt nhất nên uống men vi sinh sau khi uống kháng sinh ít nhất 30 phút.

– Nếu được bác sĩ chỉ định sử dụng men vi sinh để điều trị tiêu chảy cấp và các bệnh đường tiêu hóa khác, nên tuân thủ đúng liều lượng để có kết quả tốt nhất. Không tự ý sử dụng nhiều hơn hoặc ít hơn. Bên cạnh đó cũng cần xem xét kỹ về hàm lượng, quy trình sản xuất, chuẩn mực bảo quản.

Hãy sử dụng men vi sinh đúng cách để có một hệ tiêu hóa khỏe mạnh!

PGS.TS Nguyễn Thị Việt Hà

Trưởng khoa Tiêu hóa – Bệnh viện Nhi Trung ương