Những điều cần biết về thoái hóa khớp gối

Khớp gối là bệnh phổ biến và thường gặp nhất của thoái hóa khớp, vì khớp gối chịu toàn bộ trọng lượng của cơ thể. Thoái hóa khớp gối khiến người bệnh gặp khó khăn khi di chuyển và vận động. Nguy hiểm hơn, thoái hóa khớp gối có thể gây tàn phế.

1. Bệnh thoái hóa khớp gối là gì?

Thoái hóa khớp gối là tình trạng mất cân bằng sinh học và cơ học, dẫn đến tổn thương sụn khớp gối và xương dưới sụn. Sụn khớp gối đóng vai trò như lớp đệm bảo vệ, giúp giảm chấn động và tránh sự cọ xát giữa hai đầu xương khi khớp cử động. Thoái hóa khớp gối khiến sụn khớp bị hao mòn, không thể che phủ toàn bộ đầu xương. Hậu quả  là dẫn đến tình trạng cọ sát giữa xương đùi và xương chày gây đau đớn cho bệnh nhân.

2. Các triệu chứng thoái hóa khớp gối

Người bệnh bị đau ở mặt trước hoặc trong khớp gối, có cảm giác lạo xạo khi gấp – duỗi chân. Một số trường hợp bị cứng khớp vào buổi sáng (kéo dài dưới 30 phút).

Đau khớp gối khi đứng lên ngồi xuống. Rất nhiều người bệnh phải nhờ đến sự hỗ trợ của người khác hoặc vịn vào một điểm tựa vững chắc nào đó mới có thể đứng lên được.

Đau khớp gối khi leo cầu thang. Đây là dấu hiệu nhận biết sớm của chứng thoái hóa khớp gối. Khi leo cầu thang, người bị thoái hóa khớp gối thường nghe thấy có tiếng kêu lục cục, răng rắc. Ở giai đoạn bệnh nặng, người bệnh không thể bước lên cầu thang.

Khớp gối bị sưng lên do dịch khớp bị tràn. Nếu thực hiện chọc hút dịch thì tình trạng này sẽ được cải thiện. Bệnh nhân sẽ đỡ đau và sưng đầu gối.

Khớp gối bị biến dạng, teo ổ khớp. Đây là biểu hiện khi bệnh thoái hóa khớp gối phát triển nặng và sụn khớp bị tổn thương nghiêm trọng. Người bệnh có thể bị lệch đầu gối, gặp khó khăn trong việc gập hoặc duỗi gối. Triệu chứng này làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng vận động của người bệnh.

3. Nguyên nhân thoái hóa khớp gối

3.1. Thoái hóa khớp gối do tuổi tác

Lão hóa là nguyên nhân chính gây ra thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi. Khi đó, sụn khớp không được nuôi dưỡng tốt, khả năng tổng hợp các chất căn bản của sụn giảm sút. Sụn bị bào mòn, yếu và mất dần khả năng đàn hồi, chịu lực. Sụn càng hư hại thì khớp càng thoái hóa nhanh.

3.2.  Do chấn thương lặp đi lặp lại

Điều này thường liên quan trực tiếp đến loại công việc người bệnh làm. Những người có nghề nghiệp nhất định bao gồm nhiều hoạt động có thể làm căng khớp, chẳng hạn như quỳ, ngồi xổm, hoặc nâng tạ nặng, có nhiều khả năng phát triển thoái hóa khớp gối do áp lực liên tục trên khớp .

3.3. Di truyền

Các đột biến di truyền có thể làm cho một người dễ bị thoái hóa khớp gối hơn. Nó cũng có thể là do bất thường di truyền trong hình dạng của dịch bao quanh khớp gối.

3.4. Giới tính

Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên có nhiều khả năng mắc bệnh thoái hóa khớp gối hơn nam giới.

3.5. Chơi thể thao

Các vận động viên tham gia vào bóng đá, tennis, hoặc chạy đường dài có thể có nguy cơ mắc bệnh thoái hóa khớp gối cao hơn. Điều đó có nghĩa là các vận động viên nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa để tránh chấn thương. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là  tập thể dục vừa phải thường xuyên tăng cường khớp và có thể làm giảm nguy cơ viêm xương khớp. Trong thực tế, cơ yếu xung quanh đầu gối có thể dẫn đến thoái hóa khớp.

3.6. Các bệnh khác

Những người bị viêm khớp dạng thấp, loại viêm khớp thứ hai phổ biến nhất, cũng có nhiều khả năng phát triển thoái hóa khớp gối sớm. Những người bị rối loạn chuyển hóa nhất định, chẳng hạn như tình trạng quá tải sắt hoặc hormone tăng trưởng dư thừa , cũng có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp.

4. Tác hại của thoái hóa khớp gối.

Khi mới bị thoái hóa khớp gối, người bệnh chỉ có cảm giác đau nhẹ, đau khi di chuyển, hoạt động chân hoặc đau khi vừa ngủ dậy. Tuy nhiên, nếu bệnh phát triển nặng hơn có thể khiến khô dịch khớp, đau liên tục ngay cả khi không vận động. Ngoài ra, bệnh còn có thể gây ra những tác hại sau:

• Đi lại khó khăn
• Teo cơ và chi
• Bại biệt

5. Chẩn đoán thoái hóa khớp gối

Chụp X-quang có các dấu hiệu hẹp khe khớp, có gai ở thân xương và ở xương bánh chè, tăng đậm độ xương dưới sụn. Một số trường hợp có thêm hiện tượng vôi hóa ở gân khoeo sau gây khó khăn khi đứng lên – ngồi xuống.

Trường hợp khó, thầy thuốc có thể chỉ định nội soi khớp, chụp MRI, khảo sát toàn diện về sụn khớp, dây chằng khớp, ứ dịch trong khớp… giúp chẩn đoán chính xác tình trạng và mức độ của bệnh

Thông thường ở giai đoạn đầu, người bệnh thường chủ quan không trị liệu vì cho rằng cơn đau sẽ qua đi nhanh chóng. Họ không biết rằng chúng sẽ trở lại vào một ngày rất gần và gây những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Vì vậy, ngay khi thấy những cơn đau đầu tiên xuất hiện, hãy tới chuyên khoa uy tín khám và hỗ trợ điều trị thoái hóa khớp gối kịp thời.

5. Điều trị thoái hóa khớp gối

Việc điều trị thoái hóa khớp gối sẽ tùy thuộc vào từng giai đoạn hay mức độ của bệnh:

5.1. Giai đoạn 1:

Ở giai đoạn này tình trạng thoái hóa còn nhẹ, thậm chí người bệnh không thấy đâu hay khó chịu.

Bất kỳ triệu chứng nào thường là nhỏ, và thuốc acetaminophens hoặc các loại thuốc không kê đơn (OTC) khác thường có thể làm giảm cơn đau.

Thực hiện một số bài tập có thể giúp xây dựng sức mạnh và tính linh động của khớp gối.

Ngoài ra có thể dùng thêm các chất bổ sung, chẳng hạn như glucosamine và chonndroitin Tuy nhiên, hiện chưa có đủ bằng chứng để chứng minh rằng các chất bổ sung có tác dụng.

5.2. Giai đoạn 2:

Ở giai đoạn các triệu chứng bắt đầu xuất hiện như đau, cứng khớp

Điều trị có thể bao gồm:

• Uống thuốc giảm đau
• Tham gia các buổi trị liệu vật lý để xây dựng hoặc duy trì sức mạnh và tính linh hoạt của khớp gối
• Đeo một đầu gối được thiết kế để giảm áp lực lên bề mặt khớp
• Mang giày chèn để giảm gánh nặng trên đầu gối

Ở giai đoạn này, những người bị viêm khớp gối có thể cần phải thay đổi hoạt động hàng ngày của họ để tránh đau.

5.3. Giai đoạn 3:

Ở giai đoạn này, đau và khó chịu có thể xảy ra trong khi thực hiện các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như chạy, đi bộ, quỳ gối và uốn cong

Điều trị có thể bao gồm:

• Uống thuốc giảm đau OTC, chẳng hạn như acetaminophen
• Dùng thuốc giảm đau theo toa, kể cả oxycodone hoặc codeine
• Tiêm corticosteroid hoặc axit hyaluronic

Bác sĩ sẽ tiêm 3-5 axit hyaluronic trong vòng 3-5 tuần. Nó có thể mất thời gian cho kết quả để hiển thị, nhưng cứu trợ có thể kéo dài trong 6 tháng.

Nhược điểm của các loại thuốc này là tốn kém và việc sử dụng corticoid lâu dài có thể dẫn đến các tác dụng phụ.

5.4. Giai đoạn 4:

Ở giai đoạn này, sụn đã bị suy giảm đáng kể hoặc biến mất hoàn toàn.

Người đó có thể cần phẫu thuật để thay thế hoặc căn chỉnh lại khớp.

Khi có các dấu hiệu của bệnh thoái hóa khớp, bạn nên đi khám sớm để được điều trị kịp thời, tránh bệnh chuyển nặng khó xử lý.

6. Các biện pháp phòng chống thoái hóa khớp gối

• Có chế độ ăn uống, tập luyện hợp lý.
• Duy trì cân nặng ở mức hợp lý
• Hạn chế lao động nặng, khuân vác đồ nặng.
• Thường xuyên thay đổi tư thế. Không nên giữ nguyên một tư thế trong thời gian dài, tránh ngồi lâu, nằm lâu hay đứng lâu một chỗ vì nó sẽ làm ứ động hệ tuần hoàn và gây cứng khớp.

BS Nguyễn Nga