Tác dụng của vị thuốc thiên niên kiện trong chữa gai cột sống

Gai cột sống là bệnh lý gây ra nhiều đau đớn, ảnh hưởng không nhỏ tới cuộc sống của người bệnh. Bên cạnh các phương pháp điều trị bằng y học hiện đại tốn kém, điều trị gai cột sống bằng y học cổ truyền đang được nhiều người bệnh lựa chọn bởi tính an toàn và hiệu quả cao. Thiên niên kiện là một trong những vị thuốc được sử dụng nhiều trong các bài thuốc điều trị bệnh xương khớp. Để hiểu rõ hơn về loại thảo dược này, hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây.

1. Cách nhận biết cây thiên niên kiện

Thiên niên kiện (sơn thục) tên khoa học là Homalomena aromatica, thuộc họ Ráy, được trồng rất phổ biến tại Việt Nam. Cây thường mọc ở nơi ẩm, bên cạnh suối hoặc dọc theo hai bờ bên khe suối. Thiên niên kiện là cây thân thảo lâu năm, thân rễ bò dài, mập (đường kính khoảng 1 – 2cm), màu xanh, có mùi thơm, khi bẻ ngang thấy có các xơ như kim.

Lá mọc từ thân rễ, so le, cuống dài từ 12 – 25cm, màu xanh, mềm nhẵn, phần dưới cuống nở rộng dần thành bẹ có màu vàng nhạt. Phiến lá sáng bóng, đầu nhọn, hai mặt đều nhẵn, mặt trên lá có màu đậm hơn, chiều dài lá có thể lên tới 30cm.

Cụm hoa là các bông mo màu xanh, dài từ 4 – 6cm. Quả mọng, thuôn, nhiều hạt có rạch. Loại cây này thường ra hoa vào khoảng tháng 4 – 6 và cho quả vào khoảng tháng 8 – 10.

2. Thiên niên kiện có tác dụng gì?

Trong Đông y, bộ phận dùng của thiên niên kiện là thân rễ già, rửa sạch, làm sạch vỏ, bỏ các rễ con rồi đem phơi hoặc sấy khô. Thân rễ phơi khô chứa nhiều loại tinh dầu như linalool (56,84%), propionic aldehyde, sabinen, limonene,… có màu vàng và mùi thơm đặc trưng. Thuốc có vị đắng, cay, hơi ngọt, tính ấm, quy kinh can, thận.

Dưới đây là một số tác dụng của thiên niên kiện:

• Chữa phong hàn thấp, nhức mỏi gân xương, co quắp tê dại.
• Điều trị thấp khớp, đau nhức xương khớp, đau dây thần kinh tọa.
• Làm khỏe mạnh gân xương.
• Hỗ trợ điều trị gai đốt sống, thoái hóa xương khớp.
• Chữa chàm dị ứng.
• Điều trị đau dạ dày.
• Làm thuốc kích thích tiêu hóa.
• Trị đau bụng kinh.
• Là nguyên liệu chiết tinh dầu để làm hương liệu.

Xem thêm

Thoái hoá đĩa đệm cột sống: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị an toàn

3. Thiên niên kiện chữa gai cột sống như thế nào?

Gai cột sống là bệnh xuất hiện các gai xương ở phía ngoài và hai bên các đốt sống. Những triệu chứng thường gặp của gai cột sống bao gồm:

• Đau buốt vùng cổ, thắt lưng. Đau tăng lên khi vận động, giảm khi nghỉ ngơi.
• Tê bì ở cổ, lan qua hai cánh tay hoặc đau vùng thắt lưng thì tê bì lan dọc xuống hai chân.
• Hạn chế vận động, cảm giác căng cứng cổ.
• Vẹo cột sống.
• Khó hoặc mất khả năng kiểm soát đại tiểu tiện.
• Đau nửa đầu, đau buốt lan lên đến đỉnh đầu.
• Chóng mặt, buồn nôn,….

Theo quan điểm của y học cổ truyền, gai cột sống thuộc chứng can thận hư nên không thể nuôi dưỡng được xương cốt. Cùng với đó, các ngoại tà như phong, hàn, thấp xâm nhập vào cơ thể làm kinh mạch bế tắc. Từ đó, gây ra các cơn đau nhức cột sống. Phong thấp còn có tính di chuyển dẫn đến tình trạng đau lan xuống các chi.

Thiên niên kiện là thảo dược quy kinh vào can, thận, có khả năng  phục hồi chức năng của hai tạng này, làm xương cốt khỏe mạnh. Ngoài ra, thảo dược này còn có vị cay, tính ấm giúp lưu thông huyết mạch, trừ phong thấp hiệu quả, làm giảm các triệu chứng như đau nhức, tê bì,… của bệnh gai cột sống. Thiên niên kiện trong điều trị gai cột sống vừa có tác dụng điều trị căn nguyên gây bệnh, vừa giúp giảm triệu chứng, đồng thời ngăn ngừa bệnh tái phát.

4. Bài thuốc chữa gai cột sống từ thiên niên kiện

Bài thuốc 1

Nguyên liệu

Thực hiện

Đổ 1 lít nước sắc đến khi còn 1/2 lít, thêm một tý rượu uống nóng lúc đói. Mỗi thang thuốc sắc thành hai lần nước uống 2 lần/ngày.

Bài thuốc 2

Nguyên liệu

Thực hiện

Cho thuốc vào ấm sắc, đổ ngập nước. Đun thuốc trên lửa nhỏ, đến khi còn khoảng 2 bát nước thì tắt bếp. Chia thuốc thành 2-3 lần/ngày, uống lúc nóng.

Bài thuốc 3

Thực hiện

Tán nhỏ các nguyên liệu rồi ngâm với 500ml rượu trắng. Đậy chặt nắp trong 7 ngày, mỗi ngày lắc 1 lần. Dùng rượu thiên niên kiện đã ngâm xoa bóp lên vùng cột sống bị đau hàng ngày có tác dụng giảm đau rõ rệt.

Thiên niên kiện là cây thuốc quý, có nhiều tác dụng đối với sức khỏe con người. Thiên niên kiện tương đối an toàn và dễ sử dụng, tuy nhiên không nên lạm dụng quá nhiều, tránh gây ngộ độc. Những người âm hư, táo bón,… không nên sử dụng. Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hay thảo dược nào, bạn cần thăm khám và tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để quá trình điều trị đạt hiệu quả tốt nhất.

BS. Vũ Thị Anh Đào