Thiếu máu não có nguy hiểm không?

Mặc dù nhận thức của mọi người đã được nâng cao, y học ngày càng phát triển thì thiếu máu não vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật, tử vong trên toàn thế giới kèm theo đó là gánh nặng kinh tế nhất là ở những nước phát triển và đang phát triển.  Bệnh thiếu máu não có nguy hiểm không? Cùng tìm hiểu mức độ nguy hiểm của thiếu máu não và cách giảm thiểu nguy hiểm do thiếu máu não gây ra.

1. Bệnh thiếu máu não có nguy hiểm không?

Bộ não của con người là một cơ quan có hoạt động trao đổi chất cao, chiếm khoảng 25% nhu cầu trao đổi chất của một người, mặc dù não chỉ chiếm khoảng 2,5% trọng lượng cơ thể. Chính vì vậy, não rất nhạy cảm với sự gián đoạn trong lưu lượng tưới máu. Khi lưu lượng máu không đảm bảo về số lượng hoặc chất lượng có thể dẫn đến các rối loạn chức năng và tổn thương não. Mức độ tổn thương tế bào thần kinh do suy giảm tưới máu não phụ thuộc vào cả mức độ và thời gian kéo dài của tình trạng giảm tưới máu. Các cơ quan khác trong cơ thể có thể hoạt tử nếu bị ngừng cung cấp máu trong khoảng 20-40 phút, nhưng mô não thiếu máu cục bộ, các tế bào não sẽ ngừng hoạt động trong vài giây và bị hoại tử ngay sau 5 phút nếu thiếu hoàn toàn cung cấp oxy và glucose.

Giảm tưới máu có thể bắt nguồn từ giảm lưu lượng do thiếu máu, do bất thường tế bào máu (khiến máu không cung cấp đủ lượng oxy, dinh dưỡng tương xứng với số lượng tế bào máu) hoặc đường kính động mạch cấp máu cho não bị thu hẹp 1 phần hoặc tắc hoàn toàn 1 hoặc 1 số động mạch cấp máu cho não.

Thiếu máu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh tật và tử vong trên toàn thế giới. Nó xảy ra khi việc cung cấp máu giàu oxy đến não bị gián đoạn dẫn đến tổn thương mô não. Thiếu máu não có thể không chỉ dẫn đến tổn thương tế bào não mà còn dẫn đến chết tế bào não. Một cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), còn được gọi là đột quỵ não thoáng qua, là khi thiếu máu cục bộ não gây mất chức năng não tạm thời. Một cơn đột quỵ dạng nhồi máu não xảy ra có thể dẫn đến mất chức năng não vĩnh viễn vì gây hoại tử mô não.

2. Biến chứng của bệnh thiếu máu não

Biến chứng của thiếu máu não chính là tình trạng tổn thương hoặc chết tế bào não dẫn đến mất chức năng não thoáng qua hoặc vĩnh viễn

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA): Các triệu chứng tổn thương não bộ thoáng qua như yếu liệt, đau đầu, méo miệng, mất thăng bằng… Sau cơn TIA đầu tiên, có khoảng 20% số bệnh nhân tiến triển thành đột quỵ sau 90 ngày, 50% người bị đột quỵ trong 48 giờ đầu, 30% số bệnh nhân TIA không được điều trị có thể mắc đột quỵ trong vòng 5 năm.

Đột quỵ – Nhồi máu não thường có biểu hiện liệt mặt trung ương, liệt nửa người, nói khó… Các triệu chứng này kéo dài hơn so với cơn TIA và không tự hồi phục.

Biến chứng tiếp theo sau nhồi máu não có thể là xuất huyết trong ổ nhồi máu, nhồi máu não tái phát, nhiễm trùng do loét tỳ đè, huyết khối tĩnh mạch sâu, trầm cảm, rối loạn cảm xúc, sa sút trí tuệ, viêm phổi, nhiễm khuẩn tiết niệu, tàn tật….

Biến chứng nặng nhất của thiếu máu não là tử vong. Ước tính có khoảng 15-20% người bị thiếu máu não nhồi máu có thể tử vong. Nhồi máu não cũng là nguyên nhân gây tử vong nằm trong top 3 thế giới

3. Dấu hiệu cảnh báo thiếu máu não trở nên nguy hiểm

Dấu hiệu ban đầu của thiếu máu não có thể chỉ dừng ở những cơn đau đầu, chóng mặt nhất là khi thay đổi tư thế đột ngột. Người bệnh cũng gặp các vấn đề về đau mỏi vùng vai gáy, mất ngủ, ù tai….

Khi tình trạng thiếu máu não xảy ra đột ngột do huyết khối mạch máu não, mảng xơ vữa động mạch… sẽ dẫn đến các dấu hiệu đặc trưng của:

• Cơn thiếu máu não thoáng qua: đau đầu dữ dội, tê/yếu/liệt một vùng/bộ phận trên cơ thể, các vấn đề về thị giác như nhìn đôi, mất thăng bằng và khó khăn trong di chuyển hoặc giao tiếp (nói ngọng, nói khó….). Các triệu chứng này kéo dài không quá 1 giờ (trước đây các tiêu chuẩn áp dụng là 24 giờ). Sau đó các triệu chứng thần kinh khu trú này sẽ phục hồi hoàn toàn.
• Nhồi máu não: Một bên mặt có bị xệ xuống, nhân trung lệch, mắt nhắm không kín. Một bên tay/chân/nửa người bị yếu, liệt đột ngột. Nói ngọng, nói khó. Mờ hoặc mất thị lực đột ngột. Gặp vấn đề về thăng bằng và các động tác phối hợp. Ở một số người có thể có tình trạng mất ý thức hoàn toàn….

4. Làm sao để giảm sự nguy hiểm do thiếu máu não?

Những thay đổi trong lối sống luôn là yếu tố quan trọng hàng đầu trong phòng và giảm thiểu sự nguy hiểm của thiếu máu não

• Chế độ ăn nhạt, ít chất béo, nhiều chất xơ, đảm bảo độ cân bằng giữa các chất dinh dưỡng thiết yếu được khuyến cáo tốt cho người có nguy cơ đột quỵ.
• Tập thể dục thường xuyên mỗi ngày ít nhất 30 phút/ ngày và ít nhất 5 ngày/tuần.
• Hạn chế tiêu thụ rượu, bia, chất kích thích, thuốc lá
• Kiếm soát cân nặng
• Tránh căng thẳng, ngủ đủ giấc
• Điều trị tốt các bệnh lý nền như rối loạn chuyển hóa lipid, tăng huyết áp, tiểu đường… nếu có.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ.

Với trường hợp người bệnh đã bị thiếu máu não cần điều trị sớm và theo dõi sức khỏe. Ngay khi có các triệu chứng bất thường như được mô tả ở cơn TIA hay nhồi máu não cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Xem thêm

Người bị thiếu máu não nên ăn gì?

BS. Uông Mai