Tư vấn khám hậu covid và các vấn đề liên quan

Hậu covid là gì?

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) định nghĩa hậu covid là tình trạng gặp ở những người đã được xác nhận có tiền sử nhiễm virus SARS-CoV-2, các biểu hiện thường xuất hiện trong vòng ba tháng kể từ khi người bệnh bắt đầu có các triệu chứng covid-19 và kéo dài tối thiểu hai tháng mà không thể giải thích bằng các chẩn đoán thay thế khác. Tất cả các biến chủng hiện nay của virus SARS-CoV-2 như alpha, beta, gamma, omicron,… đều có thể gây ra tình trạng hậu covid. Hậu covid còn được gọi với các tên khác như hội chứng hậu covid kéo dài, di chứng covid, covid mạn tính,…

Hậu covid gây tổn thương đa cơ quan, trong đó thường gặp nhất là hô hấp, tim mạch, tiêu hóa, tâm thần kinh,… Điều này làm suy giảm sức khỏe người bệnh trong thời gian dài. Không chỉ vậy, hậu covid còn tác động tiêu cực đến cuộc sống, công việc cũng của người bệnh. Hiện nay, do sự khác biệt về hệ thống y tế, dân số, dữ liệu giữa các quốc gia nên chưa có con số thống kế chính xác về tỷ lệ mắc hậu covid trên thế giới. Một số báo cáo cho thấy tỷ lệ mắc hậu covid có thể lên tới 90% không phân biệt mức độ nặng của bệnh trước đó. Nhiều trường hợp hậu covid có các triệu chứng mạn tính kéo dài tới 6 tháng và dài hơn. Thậm chí một số trường hợp còn để lại các di chứng vĩnh viễn như xơ phổi, thuyên tắc động mạch, đột quỵ,… làm tăng nguy cơ mắc bệnh và tử vong. Chính điều này đã gióng lên hồi chuông cảnh báo giới chức cũng như các nhà khoa học cần phải có chiến lược ứng phó, xử lý đối với các trường hợp hậu covid.

Các triệu chứng hậu covid thường gặp

Hậu covid ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác nhau nên các triệu chứng rất đa dạng. Các triệu chứng này có thể gặp ở bất kỳ ai, kể cả người lớn hay trẻ em. Người bệnh khác nhau thường sẽ có triệu chứng hậu covid khác nhau. Theo thống kê, có khoảng hơn 200 triệu chứng xuất hiện sau khi bệnh nhân khỏi covid-19. Các triệu chứng hậu covid-19 phổ biến gồm:

• Mệt mỏi trong thời gian dài. Đây là triệu chứng phổ biến nhất, chiếm 50% đến 90% các trường hợp đã khỏi bệnh covid-19.
• Suy giảm, rối loạn trí nhớ, lú lẫn, hay quên, chậm chạp, kém nhạy bén (Hội chứng “Sương mù não”).
• Khó tập trung.
• Mất ngủ, ngủ không ngon.
• Khó thở, hụt hơi, đặc biệt khi lao động, leo cầu thang.
• Ho lâu ngày.
• Đau tức ngực.
• Tim đập nhanh.
• Đau đầu.
• Choáng váng.
• Đau mỏi cơ, đau khớp.
• Rối loạn vị giác, khứu giác.
• Rối loạn tiêu hóa.
• Sút cân.
• Stress, trầm cảm.
• Rối loạn căng thẳng sau chấn thương.
• Rối loạn vị giác, khứu giác.
• Lo lắng, trầm cảm.
• Rối loạn căng thẳng sau chấn thương.
• Hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em(MIS).

Không chỉ gây ra các bất thường trên lâm sàng, hội chứng hậu covid còn gây ra các bất thường trên cận lâm sàng như:

• Tăng men tim trong thời gian dài.
• Rối loạn đường huyết.
• Rối loạn hormone giáp.
• Độ lọc cầu thận giảm.
• Rối loạn chức năng hô hấp: Giảm dung tích phổi, giảm độ khuếch tán phổi.
• Hình ảnh đông đặc, kín mờ, sẹo, xơ phổi, giãn phế quản trên phim CT Scanner ngực,
• Rối loạn chức năng tâm thất.

Các triệu chứng này có thể thay đổi và tái phát nhiều lần theo thời gian.

Mức độ nguy hiểm của các triệu chứng hậu covid?

Theo các chuyên gia y tế, các triệu chứng hậu covid kéo dài sẽ khiến sức khỏe người bệnh bị suy giảm, giảm khả năng lao động, khó khăn trong sinh hoạt thường ngày. Hậu covid gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, tâm lý cũng như gây tốn kém về thời gian và tiền bạc trong suốt quá trình điều trị. Hậu covid có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nhau tùy từng bệnh nhân .Trong đó, có một số các di chứng nguy hiểm đến tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị sớm.

• Hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS): Hội chứng suy hô hấp cấp hậu covid xảy ra do các phế nang bị tổn thương lan tỏa. ARDS ở người bệnh có tiền sử mắc covid-19 có một số khác biệt với ARDS thông thường như khởi phát muộn, tăng đông máu,… gây khó khăn trong chẩn đoán và điều trị. Từ đó, làm tăng nguy cơ tử vong.
• Sốc nhiễm trùng:  Đây là tình trạng hậu covid tương đối hiếm gặp nhưng có tỷ lệ tử vong rất cao. Nhiều bằng chứng cho thấy tỷ lệ sốc nhiễm trùng hậu covid ở nhóm người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch, có tiền sử mắc viêm phổi cao hơn so với các nhóm còn lại.
• Suy thận cấp: Virus SARS-CoV-2 khi xâm nhập vào cơ thể sẽ tấn công nhiều cơ quan khác nhau, trong đó có thận. Covid còn khiến người bệnh bị rối loạn đông máu dẫn đến viêm thận mà không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Sau một thời gian, thận bị tổn thương không được điều trị sẽ dẫn đến suy thận cấp làm tăng nguy cơ phải lọc máu, tử vong.
• Hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em (MIS-C): Đây là di chứng hậu covid đặc trưng ở trẻ em sau khi khỏi bệnh 2-6 tuần. Mặc dù rất hiếm gặp nhưng hội chứng MIS-C thường diễn biến rất nhanh và nguy hiểm đến tính mạng.
• Trầm cảm: Sau khi nhiễm covid, người bệnh phải cách ly với xã hội, người thân trong thời gian dài. Từ đó, xuất hiện các rối loạn tâm lý như căng thẳng, lo âu, trầm cảm. Điều này làm gia tăng nguy cơ sử dụng các chất kích thích và tự tử ở người bệnh sau khi khỏi covid.

Có nên đi khám hậu covid không?

Hậu covid hiện nay đang là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu. Trên thực tế, tất cả các bệnh lý đều để lại di chứng ít nhiều đối với cơ thể. Tuy nhiên, covid là bệnh lý truyền nhiễm mới, chúng ta chưa hiểu hết về cơ chế cũng như các di chứng sau khi khỏi. Vì vậy, sau khi khỏi bệnh nếu thấy cơ thể có các triệu chứng bất thường bạn nên đến cơ sở y tế để thăm khám. Các bác sĩ sẽ xác định tình trạng cũng như đưa ra phương hướng điều trị, chăm sóc sức khỏe phù hợp với từng bệnh nhân.

Những nhóm F0 cần khám hậu covid

Hiện nay, người bệnh phải tiếp nhận nhiều thông tin liên quan đến hậu covid gây ra tâm lý hoang mang, lo lắng. Theo các chuyên gia, không phải tất cả các F0 sau khi khỏi bệnh đều cần đi khám hậu covid. Việc người dân đua nhau đi khám hậu covid khiến hệ thống y tế phải chịu áp lực rất lớn cũng như là gánh nặng kinh tế lớn cho người bệnh.  Dưới đây là một số nhóm F0 sau khi khỏi bệnh được khuyến cáo nên đi khám hậu covid:

• Người mắc các bệnh lý nền: Những F0 có tiền sử mắc các bệnh lý như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa, bệnh mạch vành, đặc biệt là các bệnh hô hấp. Sau khi mắc covid, các bệnh lý nền thường có xu hướng trở nặng và khó kiểm soát hơn. Vì vậy, việc đi khám hậu covid giúp phát hiện sớm và giảm nguy cơ nhập viện, tử vong ở nhóm người này.
• Người trên 60 tuổi: Đây là nhóm người có nguy cơ cao mắc các bệnh lý mạn tính nhưng chưa có triệu chứng hoặc chưa được chẩn đoán xác định.Tuy nhiên sau khi mắc covid-19 có thể khiến bệnh tiến triển nhanh hơn, khó kiểm soát hơn.
• Nhóm F0 phải nằm viện điều trị covid: Viêm phổi, suy hô hấp, điều trị ICU, thở oxy, sốt cao,… do covid thường cần tái khám định kỳ sau khi xuất viện 4 tuần, 8 tuần hoặc lâu hơn tùy tình trạng bệnh.
• Người có các triệu chứng bất thường: Khó thở, ho kéo dài, đau tức ngực, tim đập nhanh, suy giảm chức năng hô hấp, hạn chế hoạt động thể lực, mất ngủ, rối loạn trí nhớ,….
• Trẻ em có các triệu chứng: Sốt cao liên tục, nổi ban, xung huyết giác mạc, phù nề niêm mạc miệng, bàn tay, bàn chân, khó thở, mệt mỏi,… đây là các biểu hiện của hội chứng viêm đa hệ thống. Trẻ nhỏ thường chưa thể nhận biết hoặc nói ra những bất thường trong cơ thể nên cha mẹ cần đặc biệt chú ý phát hiện sớm để đưa trẻ đến cơ sở y tế để thăm khám.

Khỏi covid bao lâu thì nên đi khám hậu covid?

Sau khi được điều trị khỏi covid-19, một số người bệnh phải đối mặt với các triệu chứng hậu covid kéo dài hay hội chứng hậu covid kéo dài trong vài tuần cho đến vài tháng, thậm chí là lâu hơn. Nhiều trường hợp bệnh nhân mắc hậu covid nhưng chủ quan đi khám muộn khiến tình trạng trở nên nặng nề hơn, làm gia tăng tỷ lệ nhập viện cũng như nguy cơ tử vong. Tuy nhiên, không phải cứ khỏi bệnh là cần đi khám hậu covid ngay. Việc xác định đúng thời gian đi khám hậu covid vừa giúp giảm tải cho hệ thống y tế cũng như giảm gánh nặng tài chính cho người bệnh. Vì vậy, bao lâu sau khi khỏi bệnh thì nên đi khám hậu covid là câu hỏi được rất nhiều người quan tâm. Dưới đây là một số mốc thời gian kiểm tra sức khỏe sau khi khỏi covid -19 được các chuyên gia khuyến cáo:

• Đối với bệnh nhân covid-19 không có bệnh lý nền, không có bất kỳ triệu chứng bất thường nào và được xác nhận âm tính với virus SARS-CoV-2 nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ sau khoảng 1-3 tháng.

• Đối với các trường hợp có nguy cơ cao gặp phải di chứng hậu covid như người có bệnh lý nền (tăng huyết áp, bệnh mạch vành, đái tháo đường,..), người già trên 60 tuổi, người từng phải nhập viện do covid được khuyến cáo nên đi khám sau khi khỏi bệnh 2 – 4 tuần.
• Những người có triệu chứng bất thường như ho kéo dài, tức ngực, khó thở, rụng tóc, mất ngủ, rối loạn trí nhớ, rối loạn tiêu hóa, lo lắng, căng thẳng, trầm cảm… nên đến cơ sở y tế để thăm khám càng sớm càng tốt.

Khám hậu covid ở đâu?

Hiện nay với nhu cầu càng ngày càng gia tăng, các cơ sở y tế công lập và tư nhân trên cả nước đã triển khai rất nhiều phòng khám hậu covid. Dưới đây là một số cơ sở bạn có thể tham khảo:

Tại miền Bắc

• Bệnh viện Bạch Mai
• Bệnh viện bệnh nhiệt đới Trung ương
• Bệnh viện Đại học Y Hà Nội
• Bệnh viện đa khoa Đức Giang
• Bệnh viện Nhi Trung ương
• Bệnh viện Xanh Pôn
• Bệnh viện đa khoa y học cổ truyền Hà Nội
• Bệnh viện tim Hà Nội
• Bệnh viện đa khoa Hà Đông
• Bệnh viện đa khoa Hồng Ngọc
• Bệnh viện đa khoa Medlatec
• Bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec
• Bệnh viện hữu nghị Việt Tiệp
• Bệnh viện trẻ em Hải Phòng
• Bệnh viện Bãi Cháy
• Bệnh viện tỉnh Quảng Ninh
• Bệnh viện sản nhi Quảng Ninh
• Bệnh viện phổi Ninh Bình
• Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình

Tại miền Trung

• Bệnh viện đa khoa thành phố Thanh Hóa
• Bệnh viện sản nhi Nghệ An
• Bệnh viện hữu nghị đa khoa Nghệ An
• Bệnh viện quốc tế Vinh
• Bệnh viện đa khoa Trung ương Quảng Nam
• Bệnh viện đa khoa gia đình Đà Nẵng
• Bệnh viện Đà Nẵng
• Bệnh viện đa khoa Quảng Trị
• Bệnh viện phụ sản nhi Đà Nẵng
• Bệnh viện đa khoa tỉnh Khánh Hòa
• Bệnh viện Trung ương Huế

Tại miền Nam

• Bệnh viện Chợ Rẫy
• Bệnh viện Nhi đồng 1
• Bệnh viện đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh
• Bệnh viện Nguyễn Tri Phương
• Bệnh viện Lê Văn Thịnh
• Bệnh viện nhân dân Gia Định
• Bệnh viện đa khoa Trung ương Cần Thơ
• Bệnh viện nhi đồng thành phố Cần Thơ
• Bệnh viện đa khoa tỉnh Hậu Giang
• Bệnh viện Vũng Tàu
• Bệnh viện y học cổ truyền tỉnh Cà Mau
• Bệnh viện đa khoa trung tâm An Giang

Chi phí khám hậu covid bao nhiêu?

Hiện nay, chưa có thống kê chính xác chi phí khám hậu covid là bao nhiêu. Tùy thuộc vào các triệu chứng, tình trạng người bệnh, cơ sở y tế tư nhân hay công lập mà có chi phí khám khác nhau.

Người bệnh đi khám hậu covid hiện đã được quỹ bảo hiểm thanh toán chi phí khám chữa bệnh, vì vậy nếu có thẻ bảo hiểm y tế bạn nên đi khám theo đúng tuyến bảo hiểm để được hưởng tối đa quyền lợi và tiết kiệm chi phí hơn. Thông thường, chi phí khám hậu covid ở bệnh viện công với người bệnh có bảo hiểm y tế khoảng 2 – 3 triệu đồng.

Ngoài ra, tại các cơ sở y tế hiện nay cũng đã xây dựng rất nhiều gói khám hậu covid nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người bệnh. Đối với các trường hợp sử dụng gói khám xây dựng sẵn thì chi phí tùy thuộc mức độ chuyên sâu của gói khám. Các gói khám hậu covid có nhiều mức giá khác nhau tùy từng cơ sở y tế, mức giá này giao động từ 1 – 5 triệu đồng hoặc hơn nếu sử dụng các kỹ thuật chẩn đoán chuyên sâu.

Chí phí trên chỉ là chi phí ước lượng, để xác định chính xác bạn nên liên hệ trực tiếp với các cơ sở y tế để được tư vấn phù hợp.

Những chỉ định quan trọng cần lưu ý khi khám hậu covid

Khám hậu Covid-19 nhằm đánh giá chức năng và chẩn đoán các bệnh lý hô hấp, tim mạch, tiêu hóa,… cũng như xác định tình trạng viêm, đông máu và đánh giá sức khỏe tâm thần. Thông qua đó để xác định phác đồ điều trị các vấn đề sức khỏe hiện tại cũng như dự phòng nguy cơ có thể gặ phải trong tương lai. Dưới đây là một số chỉ định quan trọng và các lưu ý khi khám hậu covid:

• Đánh giá chức năng gan, thận: Định lượng AST và ALT là chỉ số cảnh báo tổn thương tế bào gan. Định lượng Creatinin là xét nghiệm quan trọng để đánh giá chức năng và bệnh lý của thận. Định lượng Ure nhằm phản ánh chức năng gan và thận. Điện giải đồ để chẩn đoán tình trạng rối loạn điện giải cũng như các bệnh lý suy tim, suy thận,…
• Đánh giá tình trạng tăng đông: Định lượng các yếu tố có liên quan đến tình trạng tăng đông như D-dimer, aPTT , TQ (thời gian Quick) nhằm hỗ trợ chẩn đoán tình trạng tăng đông hậu covid cũng như dự phòng các biến chứng như tắc mạch, đột quỵ,… liên quan đến đông máu.
• Đánh giá tình trạng viêm: Xét nghiệm LDH (axit lactic dehydrogenase) giúp xác định các dấu hiệu tổn thương mô trong cơ thể. Xét nghiệp VS, CR nhằm đánh giá tình trạng mạn tính cũng như xác định các nguy cơ tim mạch tiềm ẩn.
• Đánh giá chức năng phổi: Xquang ngực, CT scanner để đánh giá chức năng, xác định tình trạng cũng như vị trí tổn thương phổi hậu covid.
• Đánh giá chức năng tim mạch:  Điện tim, siêu âm tim để xác định các tổn thương trên tim và tính trạng loạn nhịp tim. Siêu âm động mạch cảnh, siêu âm mạch máu chi dưới, siêu âm ổ bụng để đánh giá tình trạng nghẽn mạch do tăng đông.
• Đánh giá sức khỏe tâm thần: Sử dụng các bài test để đánh giá tình trạng trầm cảm, rối loạn giấc ngủ, rối loạn căng thẳng sau chấn thương.

Lưu ý khi đi khám hậu covid

• Nếu đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai thì không thực hiện chụp XQuang, cắt lớp vi tính và cộng hưởng từ. Trong trường hợp nghi ngờ mang thai nên xét nghiệm máu hoặc nước tiểu để chẩn đoán xác định trước khi chụp.
• Mặc trang phục thoải mái, rộng rãi, thuận tiện cho quá trình thăm khám.
• Không sử dụng cà phê,  trà, sữa, nước ngọt và các chất kích thích khác trước, trong khi khám hậu covid.
• Không uống rượu, bia, hút thuốc lá trong vòng 24 giờ trước khi đi khám.

Xem thêm các bài viết nằm trong chuỗi bài về hậu covid:

• Tư vấn khám hậu covid và các vấn đề liên quan
• Điều trị các triệu chứng bệnh lý tim mạch hậu covid
• Rối loạn nhịp tim hậu Covid – cảnh báo nguy hiểm
• Điều trị các triệu chứng bệnh lý tim mạch hậu covid
• Nhịp tim đập nhanh hậu Covid – dấu hiệu cảnh báo sức khỏe quan trọng