Nguyên nhân viêm da cơ địa và những biến chứng nguy hại

Viêm da cơ địa là một bệnh lý không hiếm gặp ở nước ta. Bệnh viêm da cơ địa hay còn có tên là chàm thể tạng. Bệnh biểu hiện chủ yếu là tổn thương da mạn tính phức tạp với nhiều mức độ khác nhau, gặp phần lớn ở trẻ nhỏ. Bệnh viêm da cơ địa có những triệu chứng rất khó chịu và gây ảnh hưởng lớn đến tinh thần của bệnh nhân. Hãy cùng tìm hiểu về nguyên nhân viêm da cơ địa và những biến chứng nguy hại mà bệnh viêm da cơ địa gây ra thông qua bài viết dưới đây.

1. Nguyên nhân gây viêm da cơ địa

Nguyên nhân viêm da cơ địa là hậu quả của sự tương tác giữa nhiều yếu tố, bao gồm:

• Yếu tố môi trường: vi khuẩn, vi rút, thức ăn, dị nguyên đường hô hấp… Khi những yếu tố này xâm nhập vào cơ thể kích thích hệ miễn dịch của bệnh nhân bị viêm da cơ địa hoạt động, gây ra nhiều triệu chứng khác nhau. Đây là những nguyên nhân viêm da cơ địa ở ngoài cơ thể người bệnh.

Bệnh viêm da cơ địa

• Bất thường đáp ứng miễn dịch: do có sự mất cân bằng của tế bào Th1 và Th2 là những tế bào bạch cầu lympho trong hệ miễn dịch. Sự mất cân bằng này dẫn tới tăng sản xuất IgE và các cytokine chống viêm. Những chất này có tác dụng phản ứng lại các tác nhân ngoại lai xâm nhập vào cơ thể. Hậu quả là cơ thể người bệnh viêm da cơ địa đáp ứng quá mức với các tác nhân bên ngoài, gây ra các triệu chứng sẩn, ngứa, nổi ban trên da… Đây là một nguyên nhân viêm da cơ địa nguồn gốc từ trong cơ thể người bệnh.
• Yếu tố di truyền: Nhiều nghiên cứu chứng minh được rằng đột biến gen mã hóa protein ở lớp thượng bì của da và đột biến gen mã hóa cho những protein có chức năng miễn dịch đóng vai trò là nguyên nhân viêm da cơ địa. Yếu tố gia đình cùng được nhắc đến là một nguyên nhân viêm da cơ địa, cụ thể nếu bạn có bố mẹ, anh chị em mắc bệnh viêm da cơ địa thì khả năng bạn có thể mắc viêm da cơ địa sẽ cao hơn những người không có người thân mắc bệnh này.

Yếu tố gia đình cùng được nhắc đến là một nguyên nhân viêm da cơ địa

• Rối loạn chức năng hàng rào bảo vệ da làm cho da dễ bị tấn công bởi các tác nhân bên ngoài: đã nhận thấy những đột biến gen mã hóa cho protein filaggrin, có chức năng biệt hóa tế bào sừng ở những người bị viêm da cơ địa. Khi hệ thống tế bào sừng của da không còn toàn vẹn thì da sẽ dễ bị các yếu tố gây hại xâm nhập. Tuy nhiên nếu chỉ có rối loạn hàng rào bảo vệ da đơn thuần thì không gây được bệnh viêm da cơ địa. Với những người mắc bệnh viêm da cơ địa còn có rối loạn của cả hệ thống miễn dịch như đã nêu trên, tương tác của hệ miễn dịch với những yếu tố gây dị ứng thông qua sự tổn thương của da mới có thể gây viêm da cơ địa.

Không thể kết luận đâu là nguyên nhân viêm da cơ địa trên một người cụ thể. Bệnh xảy ra là do sự tương tác của nhiều yếu tố khác nhau. Vì vậy viêm da cơ địa thực sự là một bệnh lý phức tạp.

2. Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm da cơ địa

• Thay đổi về nhiệt độ nơi sinh sống: sự thay đổi nhiệt độ đột ngột có thể khởi phát bệnh hoặc làm cho bệnh viêm da cơ địa tái phát trở lại.
• Rửa tay quá nhiều: làm da khô, hàng rào bảo vệ da ở người mắc viêm da cơ địa đã yếu sẽ có nguy cơ tổn thương nặng hơn, gây nặng hơn các triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa.
• Mặc đồ quá chật, mặc vải len, dạ, nỉ tích điện: những chất liệu này gây chà xát trên da, có thể tổn thương nhỏ trầy xước da. Đây là yếu tố thuận lợi cho dị nguyên như bụi, vi khuẩn,… xâm nhập vào cơ thể người mắc bệnh viêm da cơ địa. Từ đó gây nên các triệu chứng của bệnh.

Vải len gây cọ xát trên da có thể khởi phát bệnh viêm da cơ địa

• Nhiễm trùng da, viêm da mủ, viêm da do hóa chất… đều là những yếu tố nguy cơ của bệnh viêm da cơ địa.
• Các dị nguyên như lông động vật, phấn hoa, bụi nhà,… đều có thể là yếu tố nguy cơ của bệnh, tùy vào từng người bệnh dị ứng với loại dị nguyên gì.
• Ngoài ra stress cũng là một yếu tố làm nặng hơn các bệnh lý dị ứng nói chung và viêm da cơ địa nói riêng.

3. Những biến chứng nguy hại do viêm da cơ địa mang lại

Viêm da cơ địa có biến chứng nhiễm trùng

Do đặc điểm tổn thương trên da nên đa số biến chứng của người mắc viêm da cơ địa là nhiễm trùng da thứ phát:

• Nhiễm liên cầu hoặc tụ cầu: trên da nổi các ban, sưng nóng đỏ, có các nốt mủ, người bệnh có thể bị sốt.
• Nhiễm vi rút herpes simplex ( HSV): đặc trưng là các nốt mụn nước trên da, có thể kèm theo sốt cao và hạch to. Nhiễm trùng nặng lên thậm chí có thể gây tử vong.
• Nhiễm trùng da do các nguyên nhân khác: ví dụ virus mollscum gây bệnh u mềm lây…
• Nếu viêm nhiễm trên da lan sang các dây thần kinh ở mắt, mặt,…  có thể gây tổn thương dây thần kinh, bệnh nhân viêm da cơ địa lúc này có thể sẽ bị đau đầu, đau mặt kéo dài.

4. Cách phòng bệnh viêm da cơ địa

Mặc dù viêm da cơ địa là bệnh dễ tái đi tái lại nhưng cách phòng bệnh này không phải là quá phức tạp. Dưới đây là những cách để bạn phòng bệnh viêm da cơ địa cho bản thân và người thân:

• Giữ môi trường sống thoáng mát, không khí trong lành, có thể sử dụng bộ lọc khí hoặc trồng thêm cây xanh trong nhà.
• Thường xuyên lau dọn nhà cửa, đồ đạc, giặt chăn gối.

Lau dọn nhà cửa sạch sẽ

• Dưỡng ẩm cho da, tránh để da khô nứt, bong tróc sẽ tạo điều kiện thuận lợi gây tổn thương da.
• Giữ ấm cơ thể khi thời tiết lạnh, giữ cho cơ thể khô ráo, thoáng mát khi trời nóng ẩm.
• Không tắm bằng nước quá nóng hoặc quá lạnh.
• Mặc quần áo với chất liệu mềm mại tránh chà xát da.
• Chủ động tránh tiếp xúc với dị nguyên gây bệnh.
• Giữ thái độ sống tích cực, nghỉ ngơi hợp lý, tránh làm việc quá căng thẳng.

Mặc dù hiện nay đã có nhiều phương pháp để điều trị viêm da cơ địa, tuy nhiên bệnh tái phát nhiều lần sẽ gây cản trở rất nhiều trong sinh hoạt cũng như tâm lý người mắc bệnh. Vì vậy khi bạn hiểu về nguyên nhân viêm da cơ địa và chủ động phòng tránh bệnh cũng đồng nghĩa với việc nâng cao chất lượng cuộc sống cả về vật chất lẫn tinh thần.

BS Hoàng Ngọc Anh