Zona thần kinh là gì? Triệu chứng và cách chữa trị

Bệnh zona thần kinh chắc có lẽ không còn quá xa lạ với mỗi chúng ta. Bệnh thường gây đau đớn và khó chịu cho người bệnh khi mắc phải chúng. Tuy không gây nguy hiểm nhưng nếu điều trị không đúng cách, bệnh có thể để lại nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống người bệnh.

1. Zona thần kinh là bệnh gì?

Zona thần kinh gây đau đớn và khó chịu cho người bệnh

Đầu tiên, chúng ta phải hiểu thế nào là bệnh zona? Zona thần kinh hay theo cách gọi dân gian thường gọi là bệnh giời leo là một bệnh nhiễm trùng da do sự tái hoạt động của virus Varicella zoster (VZV) – một loại virus gây bệnh thủy đậu, thuộc họ virus herpes. Nếu những ai đã từng bị thủy đậu lúc nhỏ thì sau khi lành bệnh, trong cơ thể vẫn sẽ tồn tại một lượng virus tồn tại ở trạng thái không hoạt động, tiềm tàng trong các tế bào thần kinh, hạch thần kinh. Chúng có thể cư trú ở các hạch thần kinh trong một thời gian dài, có thể nhiều tháng thậm chí nhiều năm. Hệ miễn dịch suy giảm, suy nhược cơ thể… đều là những điều kiện thuận lợi kích thích sự tái hoạt của virus này. 

Virus nhân lên và phát triển lan truyền ở các đầu dây thần kinh rồi bộc phát gây tổn thương vùng da và niêm mạc, hình thành những vết phát ban đỏ rộp và đau đớn. Thời gian bị bệnh có thể kéo dài từ 2-3 tuần và có thể tái phát lại sau này đối với những người đã từng nhiễm VZV.

2. Nguyên nhân nào gây bệnh zona thần kinh?

Bệnh zona thần kinh là bệnh truyền nhiễm. Chưa có nghiên cứu nào biết chính xác nguyên nhân virus có thể tái hoạt động và gây bệnh zona là gì. Một vài khả năng có thể xảy ra như:

• Suy giảm hệ miễn dịch, cơ thể mệt mỏi
• Căng thẳng, stress quá mức
• Tổn thương vùng da bị nổi ban
• Các biện pháp điều trị bằng tia phóng xạ
• Ung thư

3. Triệu chứng thường gặp khi bị zona thần kinh

Dấu hiệu dễ nhận biết là sự xuất hiện các đám mụn nước tập trung thành từng chùm

Zona thần kinh có thể xuất hiện tại nhiều vị trí trên cơ thể, có thể thấy ở lưng, ngực, tay, chân, ở mặt hoặc miệng. Một số triệu chứng khi bị zona dễ nhận biết như:

• Da bị nổi ban đỏ đau rát, dần dần biến thành những đám mụn nước nhỏ và tập trung thành từ chùm, phân bố dọc theo đường đi của dây thần kinh.
• Ở giai đoạn đầu, các nốt mụn nước sẽ căng lên và có dịch trong, thời gian sau sẽ chuyển màu đục dần rồi hóa mủ. Sau vài ngày, mụn nước sẽ vỡ, hình thành nên các vảy và bong dần khi khô, để lại sẹo lấm tấm trắng trên da sau 2-3 tuần.
• Người bệnh thường tăng cảm giác da hoặc cảm giác đau ở một phía của cơ thể, cụ thể là cảm giác ngứa, bỏng rát, nhức dai dẳng hoặc đau sâu, đau nhói như kim châm, giật giật từng cơn ở vùng da nhiễm bệnh. Thông thường, cơn đau chỉ xuất hiện từ 1-3 ngày, giai đoạn tụ mủ và đóng vảy kéo dài trong 10-12 ngày.
• Ngoài ra, bệnh nhân có thể xuất hiện tình trạng sốt cao 38-39 độ C, nhức đầu, chóng mặt hay có thể nghe kém bên tai nếu bị tổn thương ở tai.

4. Bệnh zona có lây hay không?

Bệnh zona là bệnh truyền nhiễm mà đối tượng nào cũng có khả năng mắc bệnh. Bệnh thường xuất hiện nhiều vào mùa hè, mùa mưa hay khi thời tiết giao mùa. Bệnh lây lan nhanh chóng bằng cách tiếp xúc trực tiếp với mụn nước trên cơ thể người nhiễm bệnh.

Đối với những trường hợp chưa mắc bệnh thủy đậu bao giờ thì khi tiếp xúc với nguồn bệnh, họ sẽ bị thủy đậu trước tiên thay vì bị zona thần kinh. Họ sẽ không bị nhiễm virus từ người khác khi đã mắc bệnh thủy đậu. Sau khi lành bệnh thủy đậu thì vẫn có khả năng bị bệnh zona và có thể tái đi tái lại về sau.

Đối với những người đã tiêm phòng ngừa thủy đậu hay zona vẫn có thể mắc bệnh nếu hệ miễn dịch suy giảm khi ở chung với người nhiễm bệnh hay dùng chung đồ dùng cá nhân với họ. Cần lưu ý một điều là khi mụn nước đã khô, tróc vảy thì bệnh sẽ không còn khả năng lây nhiễm.

5. Điều trị bệnh zona thần kinh như thế nào?

Khi phát hiện các dấu hiệu của bệnh, bạn cần đến bác sĩ để được thăm khám và có những biện pháp điều trị càng sớm càng tốt.

Khi người bệnh nhiễm virus zona, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc kháng virus để ngăn chặn sự phát triển của virus, cụ thể là acyclovir hay zovirax, liều dùng thay đổi theo từng độ tuổi. Trường hợp có bội nhiễm vi khuẩn thì cần có sự can thiệp của nhóm thuốc kháng sinh, kháng viêm, chống phù nề… Nếu có kèm theo liệt mặt cần sử dụng thêm thuốc chuyên biệt và bổ sung thêm vitamin B1, B6, B12 liều cao uống hoặc tiêm.

Sử dụng thuốc kháng virus, kháng viêm để điều trị bệnh zona

Một số trường hợp người bệnh sẽ vì cơn đau kéo dài gây mất ngủ thì có thể sử dụng thuốc an thần, giảm đau mạnh. Lưu ý không được tự ý mua về dùng mà phải tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng thuốc.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể sử dụng một số thuốc mỡ dạng bôi kháng viêm, kháng virus để tránh để lại sẹo sau khi mụn nước đã khô và bong tróc, đẩy lùi tình trạng viêm nhiễm, giúp vết thương mau lành lại.

6. Những lưu ý để tránh lây nhiễm và cách phòng ngừa bệnh zona

Người bệnh cần lưu ý những gì để tránh lây lan cho người khác và phòng ngừa bệnh zona thần kinh?

• Tuyệt đối không tác động vật lý lên vùng da nổi mụn nước như gãi, chà xát… hay để xà phòng, nước bẩn tiếp xúc lên vị trí này bởi điều này có thể khiến các nốt mụn vỡ ra dẫn tới nhiễm trùng.
• Vệ sinh vùng da bị sưng rộp, phát ban bằng nước muối sinh lý hoặc thuốc rửa chuyên dụng do bác sĩ chỉ định. Trước khi thực hiện phải rửa tay thật sạch, để tay khô ráo rồi mới bắt đầu chăm sóc vùng da tổn thương. Người bệnh cũng nên mặc đồ rộng rãi, thoáng mát, tránh để quần áo cọ xát nhiều vào vết thương.
• Hạn chế không tiếp xúc với người chưa tiêm phòng thủy đậu, đặc biệt là trẻ em và phụ nữ có thai nên cẩn trọng nhiều hơn.
• Tiêm phòng vắc xin thủy đậu đầy đủ, tăng sức đề kháng chống lại virus và giảm nguy cơ mắc bệnh zona.

DS Nguyễn Thùy Ngân