Kiến thức cơ bản về bệnh viêm da cơ địa

Bệnh viêm da cơ địa hay còn được gọi là chàm thể tạng, là một bệnh da liễu khá hay gặp và thường bắt đầu ở trẻ nhỏ. Bệnh có tính chất gia đình gặp nhiều ở những người có người thân mắc các bệnh cơ địa. Bệnh không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống. Vì vậy, chúng ta cần có những hiểu biết rõ hơn về bệnh này để có thái độ chăm sóc và điều trị hợp lý nhất.

1. Bệnh viêm da cơ địa là gì?

Hình ảnh viêm da cơ địa

Bệnh viêm da cơ địa là bệnh mãn tính, tiến triển từng đợt và hay tái phát. Bệnh đặc trưng bởi những tổn thương dạng chàm như hồng ban với mụn nước, chảy dịch, tróc vảy hay những mảng lichen hóa… kèm theo ngứa nhiều. Viêm da cơ địa thường xuất hiện ở những người có tiền sử bản thân hay gia đình mắc các bệnh có yếu tố dị ứng như: hen, viêm mũi dị ứng, sẩn ngứa…

2. Nguyên nhân của bệnh viêm da cơ địa

Nguyên nhân của viêm da cơ địa khá phức tạp, cho đến nay người ta vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác. Nhiều nghiên cứu cho rằng bệnh xảy ra khi có đủ hai yếu tố:

• Một là yếu tố môi trường đóng vai trò làm động lực thúc đẩy bệnh tiến triển. Các yếu tố đó bao gồm như: ô nhiễm môi trường, các dị nguyên có trong bụi nhà, lông súc vật, quần áo, đồ dùng gia đình…
• Hai là yếu tố di truyền: Mặc dù vẫn chưa xác định được gen nào làm xuất hiện viêm da  cơ địa. Nhưng người ta đã chứng minh được rằng khoảng 60% bố hoặc mẹ bị viêm da cơ địa sinh con có nguy cơ bị bệnh, nếu cả bố và mẹ đều mắc bệnh thì tỷ lệ sinh ra con bị viêm da cơ địa lên tới 80%.

 Các nguyên nhân gây viêm da cơ địa

Ngoài ra, những người bị bệnh cơ địa hoặc có anh chị em ruột bị bệnh cơ địa như: hen phế quản, viêm mũi dị ứng, mày đay, dị ứng thuốc… có nguy cơ bị viêm da cơ địa nhiều hơn người bình thường.

3. Ai có thể bị bệnh viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, ở cả nam và nữ. Tuy nhiên những nghiên cứu đã chỉ ra rằng tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ lớn và người trưởng thành thấp hơn ở trẻ nhỏ. Bệnh có tính chất gia đình nên gặp nhiều ở những trẻ có bố mẹ hay anh chị em ruột mắc các bệnh dị ứng đặc biệt là ba bệnh viêm da, hen suyễn và viêm mũi dị ứng. Và những người có hệ thống miễn dịch suy giảm cũng là đối tượng hay bị viêm da cơ địa.

Những người có nguy cơ cao mắc viêm da cơ địa

4. Triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa có những tổn thương dạng chàm, tuy nhiên tùy theo từng lứa tuổi mà có những biểu hiện lâm sàng khác nhau.

4.1 Viêm da cơ địa ở trẻ nhũ nhi

Bệnh khởi phát rất sớm khoảng 3 tuần sau sinh, biểu hiện cấp tính với các dấu hiệu: các đám đỏ da, ngứa làm trẻ quấy khóc, sau đó xuất hiện mụn nước nông, dễ vỡ, chảy dịch sau đóng vảy và bong đi. Một số trẻ ngoài tổn thương trên da còn thấy các hạch lân cận sưng to, viêm tai giữa hay tiêu chảy.

Vị trí tổn thương hay gặp nhất là hai má, da đầu, trán, cổ, thân mình, mặt dưới các chi. Khi trẻ biết bò có thể gặp tổn thương ở đầu gối. Điểm đặc biệt là không thấy tổn thương ở vùng tã lót.

Bệnh tiến triển mạn tính, hay tái phát nhất là khi có các yếu tố thúc đẩy như nhiễm trùng mọc răng, tiêm chủng, thay đổi khí hậu hay môi trường sống.

Hầu hết viêm da cơ địa ở trẻ nhũ nhi sẽ tự khỏi khi trẻ được 18-24 tháng.

Viêm da cơ địa ở trẻ nhũ nhi

4.2 Bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em

Đa số là từ viêm da cơ địa nhũ nhi chuyển sang với các dấu hiệu như sẩn đỏ, vết trợt, da dày, mụn nước khu trú hay lan tỏa cấp tính, khi mụn vỡ có thể gây nhiễm khuẩn thứ phát kèm theo. Trường hợp nặng, tổn thương trên 50% diện tích da trẻ thường có suy dinh dưỡng.

Vị trí tổn thương hay gặp nhất là ở khoeo chân, nếp gấp khuỷu tay, mi mắt, hai bên cổ, cẳng tay, ít khi gặp ở mặt duỗi các chi.

Bệnh diễn biến mãn tính, khởi phát thành cấp tính khi trẻ tiếp xúc với các dị nguyên như lông súc vật, gia cầm, mặc đồ len dạ….

Khoảng 50% bệnh viêm da cơ địa trẻ em sẽ khỏi khi trẻ được 10 tuổi.

4.3 Bệnh viêm da cơ địa ở thanh thiếu niên và người lớn

Viêm da cơ địa ở người trưởng thành

Khoảng 70% bệnh viêm da cơ địa ở người lớn do tiến triển tiếp tục của trẻ em với các biểu hiện nổi bật như: mụn nước, sẩn đỏ dẹt, khô da, có vùng da mỏng trên mảng da dày, lichen hóa( là tình trạng da dày có màu nâu, các rãnh ngang dọc vẽ thành ô không đều), ngứa làm người bệnh rất khó chịu.

Vị trí hay gặp là nếp gấp khuỷu, khoeo, cổ, rốn, vùng da quanh mắt, đôi khi bệnh lan tỏa toàn thân.

Bệnh tiến triển mạn tính và bị ảnh hưởng bởi những yếu tố như dị nguyên, môi trường, tâm lý người bệnh.

5. Bệnh viêm da cơ địa có nguy hiểm không? Gây biến chứng gì?

Viêm da cơ địa có tính chất mạn tính dai dẳng tuy không gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe nhưng gây ra nhiều trở ngại trong sinh hoạt và cuộc sống. Vì tính chất kéo dài nên nếu không được điều trị cũng như chăm sóc chu đáo có thể gây nên một số biến chứng như:

• Nhiễm trùng da: Bệnh có đặc điểm ngứa nhiều nên khi người bệnh gãi mạnh sẽ gây ra các vết xước, vết loét trên da nếu không được vệ sinh sạch sẽ tạo điều kiện cho các vi khuẩn, nấm xâm nhập và gây bệnh.
• Rối loạn tâm lý và giấc ngủ: Viêm da cơ địa gây ngứa ngáy khó chịu đặc biệt vào ban đêm gây khó ngủ, ngủ không sâu. Điều này làm người bệnh thường xuyên trong tình trạng uể oải, mệt mỏi, mất tập trung và giảm hiệu quả công việc.

Các biến chứng của viêm da cơ địa

• Ảnh hưởng đến thẩm mỹ: Bệnh tiến triển mạn tính, ở người lớn xuất hiện các mảng da dày màu nâu kèm theo khô da gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ đặc biệt là ở phụ nữ.
• Biến chứng do dùng thuốc: Bệnh diễn biến dai dẳng, một số người bệnh tự ý dùng thuốc ở nhà đặc biệt là các thuốc chống viêm steroid mà không tuân theo chỉ định của thầy thuốc gây nên các biến chứng do thuốc như hội chứng Cushing, loét dạ dày tá tràng,..

6. Bệnh viêm da cơ địa và chàm là một?

Chàm là một thuật ngữ dùng để chỉ các bệnh viêm da với tổn thương cơ bản là những mảng đỏ da với mụn nước kèm theo ngứa và hay tái đi tái lại. Theo phân loại lâm sàng chàm gồm các thể chính là chàm tiếp xúc, chàm vi trùng, chàm ký sinh trùng, chàm thể tạng…. Bệnh viêm da cơ địa là một trong những dạng lâm sàng của bệnh chàm( eczema), với tên gọi khác là chàm thể tạng. Vì đây là dạng hay gặp nhất của chàm nên nhiều người thường gọi viêm da cơ địa là chàm.

Viêm da cơ địa là một thể bệnh của chàm

Viêm da cơ địa rất khó điều trị triệt để do tính chất mãn tính dai dẳng. Bài viết trên nhằm cung cấp thêm cho các bạn một số thông tin để phát hiện sớm và có thái độ chăm sóc, điều trị người bị viêm da cơ địa phù hợp nhất.

Bùi Thị Thu Phương