Tìm hiểu đặc điểm mụn viêm và cách xử lý “nhanh gọn”

Mụn viêm là nỗi ám ảnh của không chỉ nữ giới mà còn cả nam giới. Đây là tình trạng nặng nhất của mụn trứng cá, nó không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn gây đau nhức cho người bệnh. Loại mụn này không dễ điều trị và có khả năng tái lại sau khi điều trị khỏi nếu chăm sóc da không tốt hoặc rối loạn nội tiết.

1. Tìm hiểu về đặc điểm mụn viêm

Các loại mụn viêm

Propionibacterium acnes (gọi tắt là vi khuẩn P.Acnes) là tác nhân hàng đầu gây mụn viêm, đây là loại vi khuẩn có nhiều nhất trên da người, đặc biệt là ở các vùng tiết bã nhờn da không được vệ sinh sạch sẽ. Khi dầu nhờn, bụi bẩn và các tế bào chết bịt kín lỗ chân lông sẽ tạo môi trường lý tưởng để vi khuẩn P.Acnes phát triển mạnh mẽ, để chống lại vi khuẩn cơ thể sẽ huy động bạch cầu đến thực bào và cuối cùng để lại hậu quả trên da là mụn viêm được hình thành. Mụn viêm được phân thành 4 loại: mụn viêm đỏ, mụn viêm mủ, mụn bọc và mụn nang. Mỗi loại lại có đặc điểm cũng như hướng điều trị riêng biệt.

1.1 Mụn viêm đỏ

Mụn viêm đỏ xuất hiện do sự phá vỡ các lỗ chân lông do viêm. Mụn có thể xuất hiện ở bất cứ vùng da nào trên cơ thể, mụn sưng đỏ nổi gồ lên bề mặt da, kích thước dao động từ 2- 5 mm, mụn gây đau nhức. Mụn viêm đỏ thường tập trung thành đám. Bằng mắt thường không nhìn thấy nhân mụn.

1.2 Mụn viêm mủ

Mụn viêm mủ

Mụn viêm mủ cũng tương tự như mụn viêm đỏ gây sưng đau và đỏ nhưng ở giữa mụn có chứa đầy mủ màu trắng hoặc vàng có thể nhìn thấy bằng mắt thường.

1.3 Mụn bọc

Khi lỗ chân lông bị tắc, mức độ kích thích trở nên lớn hơn và gây tổn thương sâu trong da. Mụn bọc là loại mụn viêm gây nhiều đau đớn cho người bệnh. Mụn thường có kích thước lớn từ 6- 10 mm. Bạn đầu trên da nổi những chấm đỏ hơi cộm, cảm giác ngứa ngáy và đau nhẹ khi dùng tay ấn. Sau vài ngày mụn sẽ sưng to hơn và gây đau hơn, bên dưới chứa nhiều mủ. Đây là loại mụn có nguy cơ cao gây sẹo lồi hoặc lõm.

1.4 Mụn nang

Mụn nang là loại nặng nhất của mụn viêm

Mụn nang là loại nặng nhất của mụn viêm. Đây là loại mụn dai dẳng và khó điều trị do nằm sâu dưới da, chứa đầy dịch mủ, ửng đỏ và sưng to như những khối u trên bề mặt của dạ. Kích thước thường lớn, dao động từ 1-2 cm. Mụn nang thường gây đau nhức, khó chịu hơn so với những loại mụn khác. Mụn thường để lại những tổn thương sẹo sâu vĩnh viễn trên da.

Mụn nang ban đầu sẽ xuất hiện ở dạng cục, sưng đỏ và kèm theo cảm giác đau khó chịu, sau đó chuyển thành dạng nang cứng, sờ cảm giác như một cái bọc chứa dịch, mềm lỏng.

2. Chuyên gia hướng dẫn cách điều trị các loại mụn viêm

Mụn viêm nếu không được điều trị hoặc điều trị không đúng hướng thì tỷ lệ cao sẽ dẫn tới sẹo trên da gây mất thẩm mỹ và tự ti cho người bệnh. Để điều trị triệt để mụn viêm không phải dễ dàng và nhanh chóng mà cần một quá trình kết hợp thuốc điều trị cũng như quy trình chăm sóc và bảo vệ da hợp lý.Việc điều trị mụn viêm tốt nhất nên được theo dõi bởi bác sĩ da liễu để có phác đồ phù hợp nhất với từng làn da.

2.1. Điều trị mụn viêm bằng thuốc không kê đơn

Mụn viêm đỏ hoặc viêm mủ nhẹ có thể điều trị bằng thuốc không kê đơn, không cần sự theo dõi của bác sĩ da liễu kết hợp với quy trình làm sạch da chuẩn y khoa.

2.1.1 Benzoyl Peroxide

Thuốc được dùng tại chỗ để điều trị mụn viêm từ mức độ nhẹ đến trung bình. Hoặc dùng kết hợp với các thuốc khác để điều trị mức độ nặng.

Benzoyl Peroxide có tác dụng làm tróc vảy da, bong lớp sừng và kháng khuẩn. Thuốc được chứng minh làm giảm số lượng vi khuẩn P. Acnes trên da.

Benzoyl Peroxide có thể dùng bôi ngày 1-2 lần trên bề mặt da mụn. Tốt nhất là nên dùng thuốc vào lúc đi ngủ để có tác dụng qua đêm.

2.1.2. Acid Salicylic.

Đây là thành phần có mặt phổ biến trong các sản phẩm chăm sóc da mụn hiện nay. Acid Salicylic có tác dụng làm tróc mạnh lớp sừng và sát khuẩn nhẹ khi bôi lên da. Nó làm mềm và phá hủy lớp sừng bằng cách tăng Hydrat hoá nội sinh khiến cho lớp biểu mô bị sừng hoá phồng lên sau đó bong tróc ra.

Acid Salicylic thường dùng kết hợp với các loại thuốc khác để điều trị mụn viêm. Nên dùng từ nồng độ thấp tới cao dần và tần suất sử dụng trên da cũng tăng dần từ 1 lên 2-3 lần khi da đã quen.

2.1.3 Lưu huỳnh

Bởi mang tính khử nước, khi bôi thuốc có chứa lưu huỳnh lên bề mặt da thì lưu hùynh sẽ hoạt động như miếng bọt biển mà hút hết dầu nhờn lắng đọng ở các lỗ chân lông trên bề mặt da. Nhờ đó làm thông thoáng lỗ chân lông, giúp làm sạch mụn và ngăn ngừa tình trạng sưng tấy. Chính vì vậy thuốc chứa lưu hùynh thường được dùng kết hợp với loại khác để điều trị mụn viêm.

Một số nghiên cứu gần đây cũng cho thấy lưu hùynh còn có tính kháng khuẩn.

2.2. Điều trị mụn viêm với thuốc kê toa

Trong trường hợp mụn viêm vừa đến nặng hoặc dai dẳng thì có thể được điều trị với thuốc kê toa với sự theo dõi của bác sỹ da liễu. Đối với các thuốc này, người bệnh không được tự ý dùng, bởi nếu không dùng đúng thì nó không chỉ không đạt hiệu quả điều trị mà còn khiến tình trạng mụn nặng hơn, da sạm nám.

2.2.1 Retinoids

Đây là một nhóm chất dẫn xuất của vitamin A. Chúng hoạt động thông qua cơ chế đẩy nhanh quá trình sừng hoá và rụng của tế bào keratin giúp cho lỗ chân lông thông thoáng. Ngoài ra nó còn có khả năng kháng viêm nhưng cũng có thể gây kích ứng và gây viêm nên khi sử dụng cần cân đối theo tình trạng da. Retinoids cũng cho thấy hiệu quả kiểm soát bã nhờn với sự sụt giảm của lipid da nói chung.

2.2.2 Kháng sinh đường uống

Kháng sinh đường uống là cách tốt nhất để điều trị mụn viêm mức độ vừa

Kháng sinh đường uống là cách tốt nhất để điều trị mụn viêm mức độ vừa, nó đem lại hiệu quả điều trị khi thời gian điều trị >= 12 tuần. Một số kháng sinh hiệu quả thường dùng: Azithromycin 250mg x 1 lần/ngày; Doxycyclin 50- 100 mg x 2 lần/ ngày; Erythromycin 250-500mg x 2 lần/ ngày; Minocycline 50-100mg x 2 lần/ ngày; Tetracyclin 250-500 mg x 2 lần/ ngày; Trimethoprim/Sulfamethoxazole 160mg/800mg x 1 lần/ ngày.

2.2.3 Isotretinoin

Isotretinoin đường uống là sự lựa chọn tốt nhất

Isotretinoin đường uống là sự lựa chọn tốt nhất cho mụn viêm mức độ trung bình có kháng kháng sinh và đối với những trường hợp nặng. Liều dùng Isotretinoin trung bình là 1mg/kg uống 1 lần/ ngày trong 16 đến 20 tuần. Có thể chỉnh liều lên tới 2mg/ kg/ ngày hoặc giảm xuống 0.5mg/ kg/ ngày. Isotretinoin mang lại hiệu quả điều trị tốt nhưng cũng có thể xuất hiện nhiều tác dụng phụ như khô kết mạc mắt hoặc niêm mạc miệng, niêm mạc bộ phận sinh dục, khô da, tăng lipid máu.

2.2.4 Kháng sinh tại chỗ

Kháng sinh tại chỗ thường được dùng trong trường hợp mụn viêm nhẹ hoặc trung bình. Một số kháng sinh thường dùng như Clindamycin 1% hoặc Erythromycin 1.5-2%, Minocycline 4%.

3. Những lưu ý khi bị mụn viêm

Để điều trị mụn viêm triệt để thì không chỉ dùng thuốc là đủ mà còn phải lưu ý một số vấn đề :

• Có chế độ làm việc nghỉ ngơi hợp lý, tránh lo lắng, căng thẳng.
• Xây dựng chế độ ăn lành mạnh: ăn nhiều rau xanh và quả, hạn chế dầu mỡ, hạn chế đồ uống chứa chất kích thích, hạn chế đồ ăn sẵn. Đặc biệt phải hạn chế đồ ngọt, tinh bột các loại.

Xây dựng chế độ ăn lành mạnh nhiều rau xanh và quả

• Vệ sinh da sạch sẽ để làm thông thoáng lỗ chân lông
• Tuyệt đối không dùng tay sờ nặn mụn
• Chăm sóc da bằng sác sản phẩm phù hợp rõ nguồn gốc. Nếu không đạt hiệu quả thì nên thăm khám với bác sĩ da liễu để điều trị sớm nhất
• Chống nắng đầy đủ trong và sau quá trình điều trị, lựa chọn các kèm chống nắng có kết cấu mỏng nhẹ, không gây bít tắc lỗ chân lông.

BS Cao Thị Mỹ Linh